 |
| Andrzej Stasiuk/ fot. Hans Peter Schaefer (2008) |
Andrzej Stasiuk urodził się w 1960 roku w Warszawie. Kilkakrotnie zmieniał szkoły, najpierw uczęszczał do liceum ogólnokształcącego, następnie do technikum, a potem zasadniczej szkoły zawodowej i z każdej był usuwany, w efekcie nie ukończył żadnej.
W latach osiemdziesiątych zaangażował się w działalność pacyfistycznego Ruchu Wolność i Pokój. Za dezercję z wojska został skazany na półtora roku więzienia (tematyka więzienna powraca w wielu utworach). W 1986 roku przeniósł się z Warszawy do Wołowca (Beskid Niski).
W 1994 został uhonorowany Nagrodą Fundacji Kultury, rok później Nagrodą Fundacji im. Kościelskich, w 2002 nagrodą im. S.B. Lindego, a w 2007 Nagrodą im. Arkadego Fidlera Bursztynowy Motyl za „Fado”. Kilka razy był też nominowany do literackiej nagrody Nike. Otrzymał ją w 2005 roku za książkę „Jadąc do Babadag”. W 2005 roku Stasiuk został odznaczony przez ministra kultury Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
Obecnie wraz z żoną Moniką Sznajderman prowadzi Wydawnictwo Czarne, zajmując się propagowaniem literatury środkowoeuropejskiej.
Andrzej Stasiuk - twórczość
Stasiuk rozpoczął karierę pisarską wcześnie małymi formami prozatorskimi. Za oficjalny debiut uznaje się jednak dopiero „Mury Hebronu” z 1992 roku, opowiadające o jego więziennych doświadczeniach.
Stasiuk jest autorem licznych felietonów prasowych publikowanych m.in.: na łamach „Polityki', „Gazety Wyborczej”, „Tytułu”, „OZON-u” i „Frankfurter Allgemeine Zeitung”.
Pisarz mówi, że tworzenie jest dla niego rodzajem manifestu – dzięki pisaniu może kreować własną rzeczywistości, może ją wielokrotnie zmieniać, skreślając i dopisując nowe partie. Twórczość Stasiuka jest przejawem jego buntu wobec instytucji, norm, przymusu społecznego. Obraz społeczeństwa w niej zawarty jest krytyczny, ludzie są pełni złych intencji, zazdrośni, nienawistni, wrodzy. Dobro jest słabe, ukryte, wstydliwe.
W dorobku Stasiuka bardzo ważne są elementy autobiograficzne, pisarz opiera się na własnych doświadczeniach, często powraca do okresu spędzonego w więzieniu. Wychowany w dużym mieście, docenia urok wsi z jej prostotą, ciszą i spokojem. Przykładem fascynacji wsią są m.in. „Opowieści galicyjskie” – opowiadania łączące prozę poetycką z reportażem, opisujące lokalny klimat, piękno krajobrazu, ludzkie charaktery. Jako człowiek z zewnątrz Stasiuk obserwuje przemiany, jakie wynikają z likwidacji PGR-u i wprowadzenia kapitalizmu.
Za największy sukces pisarza niektórzy krytycy skłonni są uznać powieść „Dziewięć”, w której wykazał się lekkim piórem i prostym językiem, zdolnością do prowadzenia długiego monologu i tworzenia wątków sensacyjnych.
Ważną pozycją w jego dorobku jest też zbiór wspomnień i refleksji z podróży do Europy Środkowo-Wschodniej pt.: „Jadąc do Babadag”. Książka zawiera opisy miejsc, obyczajów, ludzi. Szczególną uwagę pisarz poświęca analizie mentalności ludzi, powszechnie uważanych za prymitywnych i zacofanych.
Andrzej Stasiuk - wybrane utwory
„Mury Hebronu” (1992), „Wiersze miłosne i nie” (1994), „Opowieści galicyjskie” (1995) , „Dukla” (1997), „Dwie sztuki (telewizyjne) o śmierci” (1998), „Dziewięć” (1999), „Moja Europa. Dwa Eseje o Europie Zwanej Środkową” (2002, wraz z J. Andruchowyczem), „Tekturowy samolot” (2000), „Zima” (2001), „Jadąc do Babadag” (2004), „Fado”, (2006), „Ciemny las” (2007), „Dojczland” (2007), „Dziennik pisany później” (2010), „Grochów” (2012).