Literatura emigracyjna po 1945 roku - opracowanie

Polska literatura emigracyjna powstała na gruncie literatury wychodźców. Mianem emigracji politycznej nie można bowiem określić grupy pisarzy, którzy znaleźli się poza Polską w latach 1939-1945, ale zalicza się do niej tych twórców, którzy ze względu na zmiany ustrojowe w Polsce po '45 roku nie wrócili do kraju lub z niego wyjechali.

Około 1949 roku nastąpiło też zerwanie kontaktu pomiędzy literaturą krajową i emigracyjną. Główne ośrodki emigracyjne funkcjonowały w poszczególnych krajach, w których w znacznej ilości przebywali polscy pisarze, choć należy mieć świadomość, iż ścisły podział geograficzny jest w tym względzie pewnym uproszczeniem, ponieważ wielu twórców zmieniało miejsce pobytu.

Początkowo najważniejszym punktem na literackiej polskiej mapie emigracyjnej był Londyn. Działały tu ważne instytucje wydawnicze i czasopisma. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim „Wiadomości Polskie” (następnie „Wiadomości”) redagowane przez Mieczysława Grydzewskiego. Pismo miało charakter konserwatywny, skupiało inteligencję preferującą tradycyjny kodeks wartości. Propagowano tu patetyczny etos emigranta i martyrologiczną wizję historii Polski. Ze środowiskiem tym byli związani między innymi: Stanisław Cat-Mackiewicz, Zygmunt Nowakowski czy Karol Zbyszewski. „Wiadomości” w dużej mierze zajmowały się drukowaniem polskiej klasyki dla tamtejszych emigrantów. W 1945 roku w Londynie powstał Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, który w 1947 roku zdecydował o niepublikowaniu utworów w kraju. W Anglii działało również wydawnictwo „Oficyna Poetów i Malarzy” Krystyny i Czesława Bednarczyków.

Drugim ważnym ośrodkiem emigracyjnym był Paryż. Działał tu Instytut Literacki, od 1947 roku Jerzy Giedroyć wydawał miesięcznik „Kultura” (pierwszy numer ukazał się w Rzymie), a od 1953 roku zaczęła wychodzić seria Biblioteki „Kultury”. „Kultura” – w przeciwieństwie do londyńskich „Wiadomości” – miała docierać również do odbiorcy polskiego (krajowego), a ponadto posiadała orientację lewicową. Środowisko skupione wokół Giedroycia żywiło przekonanie, że zmiany ustrojowe w Polsce są nieodwracalne, dlatego można jedynie modernizować powstały system. „Kultura” promowała eż twórczość innych pisarzy niż „Wiadomości”: Czesława Miłosza, Witolda Gombrowicza czy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.

Kolejnym ośrodkiem polskiej emigracji było Buenos Aires w Argentynie, gdzie w okresie wojennym i powojennym mieszkał Witold Gombrowicz. Pisarz podejmował próby zaistnienia w kulturze południowoamerykańskiej jako artysta, stąd powstało tłumaczenie „Ferdydurke”. Ponadto w 1947 roku Gombrowicz współtworzył pismo „Aurora” o cechach futurystycznych. Autor był jednak mocno skonfliktowany z lokalną emigracją oraz z najważniejszą mecenaską argentyńskiej kultury, Victorią Ocampo.

W Ameryce Południowej ważnym centrum emigracyjnym była także Brazylia, gdzie osiedlali się polscy emigranci zarobkowi jeszcze przed wojną (na terenach wykupionych przez polski rząd). Brazylia była  miejscem pobytu Juliana Tuwima. Należy również pamiętać o Jerozolimie, która stała się istotnym ośrodkiem polskiej emigracji zwłaszcza w okresie wojennym, kiedy znalazła się tam Armia Andersa. Powstało tu czasopismo „W drodze”, redagowane przez Wiktora Weintrauba. Związani z nim byli między innymi Tymon Terlecki i Teodor Parnicki. Ten ostatni wyjechał później do Meksyku, który również stanowił ważne miejsce na mapie polskiej literatury emigracyjnej.

Oczywiście wielu pisarzy znalazło się również w Stanach Zjednoczonych. W Nowym Jorku powstało środowisko, którego naczelnymi postaciami byli: Józef Wittlin, Jan Lechoń czy Kazimierz Wierzyński. Bardzo istotnym wydawnictwem skupiającym środowisko polonijne w USA był „Rój” („Roy Publishers”).

Polecamy również:

  • Proza emigracyjna - charakterystyka, twórcy, dzieła

    Proza emigracyjna po 1945 roku nie była zjawiskiem jednolitym, ponieważ pisarze często reprezentowali zupełnie odmienne opcje polityczno-światopoglądowe. Główny podział zarysowywał się pomiędzy emigracją skupioną wokół londyńskich „Wiadomości” Mieczysława Grydzewskiego a środowiskiem... Więcej »

  • Poezja emigracyjna - charakterystyka, twórcy, dzieła

    Poezja emigracyjna, podobnie jak proza, kształtuje się w oparciu o literaturę wychodźców, którzy w okresie wojny znaleźli się poza granicami Polski. Bardzo wielu twórców, zwłaszcza pochodzenia żydowskiego, wyjechało po 1939 roku do Stanów Zjednoczonych, gdzie powstał jeden z... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 2 =
Ostatnio komentowane
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33