 |
| Jan Twardowski/ fot. M. Kubik (2000) |
Jan Twardowski urodził się w Warszawie w 1915 roku, w rodzinie o tradycjach kolejarskich. Uczył się w gimnazjum o profilu matematyczno-przyrodniczym im. Tadeusza Czackiego. Jako poeta debiutował w 1937 roku. Przed wojną zaczął studiować polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, którą oficjalnie ukończył w 1947 roku. W czasie II wodny światowej działał w konspiracji, był żołnierzem Armii Krajowej, a także walczył w powstaniu warszawskim (został ranny).
W 1945 roku wstąpił do Seminarium Duchowego im. Jana Chrzciciela w Warszawie, a także rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1948 roku przyjął święcenia kapłańskie. Swoją posługę rozpoczął od wsi Żbików koło Pruszkowa, gdzie był wikarym. Następnie nauczał w szkole specjalnej w Pruszkowie oraz w Koszajcu w domu dziecka. W 1959 roku został powołany na rektora kościoła sióstr Wizytek w Warszawie. Przez wiele lat wykładał również w Seminarium Duchownym.
Był laureatem wielu nagród literackich i innych, między innymi: nagrody PEN-Clubu (1980), doktoratu honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1999) czy Orderu Ecce Homo (1999).
Ksiądz Twardowski zmarł w 2006 roku, pochowano go w krypcie Panteonu Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej.
Jan Twardowski - charakterystyka twórczości
Debiutancki tom wierszy Jana Twardowskiego pt.: „Powrót Andersena” został wydany w 1937 roku. Doszła w nim do głosu silna fascynacja twórczością Józefa Czechowicza. Poeta tworzył przez cały okres powojenny, jednak jego kolejny zbiór („Wiersze”) ukazał się dopiero w 1959 roku, zresztą razem z utworami księdza Pawła Heintscha. W 1970 roku Twardowski wydał „Znaki ufności”, książkę, która przyniosła mu dużą popularność wśród czytelników i krytyków.
Język poetycki Twardowskiego wykraczał poza ciasne ramy „poezji religijnej”. Była to poezja metafizyczna, o ambicjach uniwersalnych, choć mocno zakorzeniona w chrześcijańskiej teologii. Twardowski nawiązywał w obranej przez siebie poetyce do mistrzów XVII wieku – wielkich poetów jezior, ale także do Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego. Jego ulubioną figurą poetycką był paradoks (często o charakterze oksymoronu), który trafnie oddawał sprzeczności świata i wiary.
W 1973 roku ukazał się „Zeszyt w kratkę. Rozmowy z dziećmi i nie tylko dziećmi”, szczególnie ceniony przez rodziców i katechetów. Kolejne tomy Twardowskiego to: „Poezje wybrane” (1979), „Rachunek dla dorosłego” (1982), „Który stwarzasz jagody” (1984), „Nie przyszedłem pana nawracać” (1986), w których poeta kontynuował swoją dykcję poetycką opartą na ujmującej prostocie i refleksji nad światem przyrody.
Z kolei zbiór „Patyki i patyczki” (1987) był przeznaczony dla najmłodszych czytelników. Figura dziecka jako wcielenia naiwności, ale też ufnej wiary i prostoty miała w tej poezji szczególne znaczenie. Oczywiście poeta posługiwał się również licznymi motywami religijnymi, wśród których ważną rolę zajmują odniesienia maryjne, ale też Bóg, Chrystus czy anioł. Znaki porządku metafizycznego Twardowski dostrzegał w otaczającej człowieka naturze, stąd można widzieć tu inspiracje tomistyczne.
Istotną cechą tej poezji był również humor, czasami podszyty lekką ironią. Z ważniejszych tomów poetyckich Jana Twardowskiego można wymienić jeszcze: „Sumienie ruszyło”, „Niecodziennik”, „Krzyżyk na drogę”, „Stare fotografie”, „Mimo wszystko”.