 |
| Jerzy Andrzejewski (1949) |
Jerzy Andrzejewski urodził się w 1909 roku w Warszawie, gdzie spędził niemal całe życie. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Zadebiutował w 1932 roku opowiadaniem „Wobec czyjegoś życia”, opublikowanym na łamach dziennika „ABC”. Pracował dla różnych czasopism literackich, związał się także z nacjonalistycznym pismem „Prosto z Mostu”, ale zerwał z nim po ukazaniu się na jego łamach artykułów antyżydowskich.
W czasie wojny zaangażował się w prace kulturalnego podziemia. Działał też na rzecz Żydów, co później opisywał w minipowieści „Wielki tydzień”. Po wojnie, w 1945 roku razem z Czesławem Miłoszem napisał scenariusz do „Robinsona warszawskiego” na podstawie losów Władysława Szpilmana. Ingerencja cenzury sprawiła, że Miłosz wycofał się z projektu.
W latach 1952-1954 Andrzejewski był redaktorem naczelnym „Przeglądu Kulturalnego”, a później członkiem redakcji „Twórczości” (1952-1956). W latach 1972-1979 współpracował z „Literaturą”.
Pisarz angażował się w życie polityczne, w latach 1952-1956 był posłem na sejm. Opowiedział się po stronie rządu komunistycznego i pisał propagandowe teksty („Partia i twórczość pisarza”). Z tego powodu znalazł się w „Zniewolonym umyśle” Miłosza pod pseudonimem Alfa.
Andrzejewski wystąpił z szeregów PZPR dopiero w 1957 roku.
W latach 60. zaangażował się w działalność opozycyjną, był jednym z sygnatariuszy Listu 34. Był też jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników.
Jerzy Andrzejewski zmarł w 1983 roku w Warszawie.
Jerzy Andrzejewski - twórczość
Andrzejewski ukazywał w swej twórczości dramat współczesnego człowieka rozdartego moralnie i światopoglądowo. Pisarz stawia swoich bohaterów w obliczu tragicznego konfliktu, konieczności wyboru między ważnymi dla nich wartościami. W ten sposób dąży do odkrycia fundamentów moralności.
W pochodzącej z wczesnego okresu twórczości powieści pt.: „Ład serca” zawarte zostało przekonanie wywiedzione z religii katolickiej o potrzebie łaski jako warunku niezbędnego do osiągnięcia zbawienia, czyli Najwyższego Dobra. Z kolei w najbardziej bodaj znanym dziele pisarza „Popiół i diament” konflikt dotyczy kwestii światopoglądowych i moralnych wyborów człowieka zmuszonego do egzystencji w nieludzkich warunkach. Pisarz ukazuje degradujący wpływ wojny na ludzką psychikę.
W późniejszych latach Andrzejewski jest bardziej sceptyczny, unika jednoznacznych ocen i prostych osądów. Relatywizm i chwiejność w rozpoznawaniu racji światopoglądowych widoczne są m.in. w utworach: „Ciemności kryją ziemię”, „Bramy raju”, „Miazga”.
Talent pisarza objawiał się też w pogłębionej charakterystyce bohaterów. Jego postaci są zawsze sugestywne i wiarygodne.