Proza emigracyjna po 1945 roku nie była zjawiskiem jednolitym, ponieważ pisarze często reprezentowali zupełnie odmienne opcje polityczno-światopoglądowe. Główny podział zarysowywał się pomiędzy emigracją skupioną wokół londyńskich „Wiadomości” Mieczysława Grydzewskiego a środowiskiem paryskiej „Kultury” Jerzego Giedroycia.
Ważnym nurtem pierwszej fali prozy emigracyjnej była literatura faktograficzna: reportaże i biografie. Przeżycia emigracyjne (zwłaszcza te związane z II wojną światową) zajęły naczelne miejsce w prozie Marii Kuncewiczowej („Klucze” i „Zmowa nieobecnych”), Zbigniewa Grabowskiego („Anna”) czy Józefa Wittlina (szkic „Blaski i nędze wygnania”). Pisarze próbowali zdiagnozować swój status emigranta, odizolowanie od czytelników, utratę kontaktu z językiem i zagubienie w zupełnie obcym środowisku. Kuncewiczowa w „Zmowie nieobecnych” pokazała również proces stopniowego urywania się kontaktu literatury emigracyjnej i krajowej.
Oprócz problematyki izolacji Polaków na obczyźnie ważny krąg tematyczny tworzyły książki batalistyczne: Arkadego Fiedlera „Dywizjon 303”, Ksawerego Pruszyńskiego „Droga wiodła przez Narvik”, Kazimierza Wierzyńskiego „Pobojowisko”, Melchiora Wańkowicza „Bitwa o Monte Cassino”. Istotny odłam prozy faktograficznej stanowiły również relacje z zesłania, zwłaszcza z sowieckich łagrów. Można tu wymienić książki takie jak: „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, „Z domu niewoli” Beaty Obertyńskiej czy „Sprawa Józefa Mosta” Herminii Naglerowej.
Proza emigracyjna lat 50. miała – jak zaznacza Edward Balcerzan – szczególne znaczenie dla polskiej literatury. Podczas gdy w kraju panował stalinizm niszczący wszelką artystyczną niezależność, pisarze emigracyjni mogli prezentować stanowisko subiektywne czy też demaskować sowiecki totalitaryzm. Pierwsza z wymienionych strategii była charakterystyczna przede wszystkim dla prozy Witolda Gombrowicza, który zwłaszcza w „Trans-Atlantyku” odżegnywał się od kultu polskości i ośmieszał narodowe symbole. Jego proza stanowiła swoiście odświeżające wyzwolenie z polskich stereotypów.
Z kolei Herling-Grudziński, Czesław Miłosz („Zniewolony umysł”) i Józef Mackiewicz („Droga donikąd”) obnażali naturę komunizmu. Po październiku 1956 roku pisarze ci w mniejszym czy większym stopniu oddziaływali na prozę krajową. Kolejne dzieła wymienionych twórców stanowiły istotne dokonania artystyczne, które kształtowały również najważniejsze kierunki w literaturze polskiej, często miały też znaczenie dla literatury powszechnej (np. „Pornografia”, „Kosmos” i „Dziennik” Gombrowicza, eseistyka i „Dolina Issy” Miłosza, opowiadania Grudzińskiego).
Należy pamiętać o nowatorskiej prozie historycznej Teodora Parnickiego (np. „Koniec Zgody Narodów”, cykl „Nowa Baśń”), który do 1967 roku przebywał w Meksyku.
Ważnym odłamem prozy emigracyjnej była eseistyka. Do mistrzów tego gatunku należeli: Jerzy Stempowski („Eseje dla Kassandry”, „Od Berdyczowa do Rzymu”), Zygmunt Haupt („Pierścień z papieru”, „Szpica”) i Józef Wittlin („Mój Lwów”, „Orfeusz w piekle XX wieku”). Niezmiernie ważną postacią polskiej sceny emigracjynej był także Stanisław Vincenz, twórca prozy kresowej, „epopei huculskiej”.
Emigracja po 1968 r.
Kolejna duża fala emigracji nastąpiła po wydarzeniach marcowych 1968 roku w związku z kampanią antysemicką prowadzoną przez komunistyczne władze na czele z Władysławem Gomułką. Polskę opuścili wtedy między innymi: Włodzimierz Odojewski, Henryk Grynberg, Stanisław Wygodzki czy Leopold Tyrmand (wyjechał nieco wcześniej).
Ostatnia wielka emigracja miała miejsce na przełomie lat 70. i 80.. Wyjechał wówczas m.in. Stanisław Barańczak czy Adam Zagajewski.