Ramy czasowe
Dwudziestolecie to, jak sama nazwa wskazuje, okres dwudziestu lat w kulturze europejskiej pomiędzy zakończeniem I wojny światowej (1918) a początkiem II wojny światowej (1939). Jednak ścisłe trzymanie się tych dat nie jest do końca wskazane, ponieważ wiele kierunków artystycznych i filozoficznych, łączonych z dwudziestoleciem, swoje źródła miało u początków XX wieku lub jeszcze wcześniej.
Filozofia i światopogląd
Dwudziestolecie to epoka względnej równowagi europejskiej, której, stopniowo coraz bardziej, zagrażały rodzące się totalitaryzmy: komunizm, faszyzm, nazizm. W pierwszym okresie była to więc epoka optymizmu, uwolnienia sztuki od zobowiązań społecznych, rozwoju techniki, polepszającego się standardu życia, jednak w miarę upływu czasu dawały o sobie znać nastroje katastroficzne. Rodziły się one wraz ze wzrostem zagrożenia politycznego, wielu przewidywało bliskie zniszczenie kruchego pokoju w Europie.
W filozofii trzeba zauważyć wzrost znaczenia myśli komunistycznej i socjalistycznej: rosyjscy rewolucjoniści obierają za swoje hasła idee sformułowane przez Marksa i Engelsa. W Stanach Zjednoczonych rodzi się pragmatyzm – kierunek filozoficzny przeformułowujący definicję prawdy: prawdziwe jest to, co skuteczne. Liczy się zatem efektywność działania, osiąganie pożądanych skutków, nie zaś intencja. W myśleniu naukowym odnotowuje się wzrost tendencji neopozytywistycznych. Dominuje afirmacja tych teorii, które można potwierdzić na drodze fizycznego eksperymentu. Te tendencje po raz kolejny eliminują refleksję metafizyczną z filozofii. Pojawia się jednak teoria, która próbuje temu zapobiec. Jest to fenomenologia Edmunda Husserla, która stawia sobie za cel docieranie do istoty rzeczy. Uczeń Husserla, Martin Heidegger, zostanie później uznany za jednego z prekursorów egzystencjalizmu (ten prąd myślowy uzyska swoja dojrzałą formę po wojnie).
Literatura
Na gruncie literatury pojawia się niezliczona ilość nowych prądów. Pisarze szukają nowych środków wyrazu, próbując w tym poszukiwaniu nie opierać się na tradycji. Ogólnie wszystkie te kierunki określa się mianem ruchów awangardowych (od francuskiego wyrażenia avant garde – straż przednia) W efekcie powstają:
Futuryzm (głównie w poezji) – w 1909 roku we francuskim dzienniku „Le Figaro” Filippo Marinnetti opublikował „Manifest futuryzmu”. Wyrażał on zafascynowanie współczesnym światem i techniką. Poezja miała oddawać dynamiczną rzeczywistość, słowa powinny być uwolnione od rygorów składni i gramatyki, najważniejsze stały się czasowniki jako części mowy, oddające ruch i ciągłe stawanie i dzianie się rzeczy. Ważnym twórcą futurystycznym był Władimir Majakowski, który swoje wiersze pisał przez pewien czas na użytek rewolucji rosyjskiej (futuryzm świetnie pasuje do wszelkich ruchów rewolucyjnych, ponieważ przede wszystkim jest kultem nowości i witalizmu).
W Polsce futurystami byli Anatol Stern, Aleksander Wat, Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec. W 1921 roku futuryści polscy opublikowali własny manifest: „Nuż w bżuhu. Jednodńuwka futurystuw. Mieli czasem niekonwencjonalne pomysły: podobno Anatol Stern woził taczkami po Krakowskim Przedmieściu Aleksandra Wata.
Surrealizm – kierunek w literaturze i malarstwie. Teoretykiem był André Breton, który w 1925 roku opublikował „Manifest surrealistyczny”. Głównym założeniem surrealizmu było dążenie do poznania i zbadania tego, co nieświadome. W związku z tym ważną rolę odgrywały urojenia, halucynacje, sny, niekontrolowane ciągi skojarzeń. W duchu surrealizmu tworzył poeta Guillaume Apollinaire.
Ekspresjonizm – choć wątki ekspresjonistyczne pojawiały się
