 |
| Józef Czechowicz |
Biografia
Józef Czechowicz urodził się w Lublinie w 1903 roku. Jego ojciec pracował jako woźny w Banku Handlowym. Po ukończeniu elementarnej szkoły rosyjskiej, uczył się w polskiej szkole powszechnej, a następnie w seminarium nauczycielskim. Po kilku latach zaś zaliczył Wyższy Kurs Nauczycielski. W 1920 roku uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1921 – 1930 poeta pracował jako nauczyciel, między innymi w Szkole Specjalnej w Lublinie oraz w Instytucie dla Głuchoniemych i Ociemniałych.
W 1923 roku stał się współtwórcą grupy literackiej Reflektor oraz pisma o tym samym tytule. Na łamach „Reflektora” Czechowicz debiutował jako pisarz. Swoje wiersze publikował również w „Kwadrydze” i w „Drodze”. W 1930 roku jako stypendysta ministra wyjechał do Francji. Po powrocie pracował jako sekretarz redakcji i redaktor „Ziemi Lubelskiej” oraz od 1932 roku jako redaktor naczelny „Kuriera Lubelskiego”.
W 1933 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie redagował między innymi pisma dla dzieci i młodzieży: „Płomyczek” i „Płomyk”, a także był redaktorem naczelnym „Miesięcznika Literatury i Sztuki”. W 1938 roku wraz z Ludwikiem Fryde stworzył czasopismo „Pióro”. Czechowicz współpracował także z Polskim Radiem, dla którego pisywał słuchowiska. Zginął 9 września 1939 roku, w zakładzie fryzjerskim, w czasie bombardowania Lublina.
Charakterystyka twórczości
Józef Czechowicz to jedna z najwybitniejszych osobowości II Awangardy, a w terminologii Jerzego Kwiatkowskiego poezji „Trzeciego Wyrazu” odróżniającej się z jednej strony od Skamandra, a z drugiej od Awangardy Krakowskiej. Swoje poglądy na sztukę poetycką twórca zawarł w artykule „Deklaracja prawa artysty” z 1935 roku, w którym określał siebie raczej jako wizjonerystę niż piewcę nowoczesnej techniki, zwolennika prymitywizmu czy miłośnika tradycji.
Jako poeta debiutował natomiast w roku 1927 tomem „Kamień”, gdzie widać jeszcze młodzieńcze związki poety z postfuturystyczną grupą „Reflektor”. Począwszy jednak od kolejnego zbioru: „dzień jak co dzień” (1930) następuje trwała zmiana poetyki i stylu. Tomy: „ballada z tamtej strony” (1932), „Stare kamienie” (1934, wydane wspólnie z Franciszką Arnsztajnową), „w błyskawicy” (1934), „nic więcej” (1936), „nuta człowiecza” (1939) przynoszą zatem, jak zaznacza Jerzy Kwiatkowski, poezję z jednej strony głęboko symboliczną (bliską Młodej Polsce), a z drugiej magiczną (odwołującą się do romantyzmu). Poetyckie słowo jest tu nośnikiem znaczeń ukrytych i mitycznych. Czechowicz stwarza swoją własną poetykę polegającą na zrewolucjonizowaniu składni zdania. Ulega ona widocznemu rozluźnieniu, ponieważ poeta rezygnuje ze znaków interpunkcyjnych i stosowania dużej litery. Zabieg ten utrudniający odbiór tekstu, potęguje jego wieloznaczność.
Ulubioną czasoprzestrzenią twórczości Czechowicza jest prowincja: wieś lub małe miasto. Tonacja jego wierszy bywa niezwykle łagodna, nawet dziecięca. Poezja ta oscyluje wokół motywów przemijania i śmierci. Jej bardzo istotną cechą jest katastrofizm, który najczęściej dochodzi do głosu w postaci podświadomych przeczuć i lęków. Podstawową opozycją tej twórczości jest przeciwstawienie Arkadii zbliżającej się zagładzie. Jedno z opisanych przez poetę przeczuć miało wymiar proroczy, Czechowicz, tak jak napisał w wierszu „Żal” zginął „bombą trafiony” w 1939 roku.