 |
| Tadeusz Boy-Żeleński |
Tadeusz Boy-Żeleński (1874-1941) to polski pisarz, satyryk, krytyk literacki, tłumacz.
Urodzony 21 grudnia 1874 roku w Warszawie, kończy krakowskie LO im. Bartłomieja Nowodworskiego i w 1892 roku rozpoczyna studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Podczas studiów wiąże się ze środowiskiem krakowskiej cyganerii skupionej wokół Stanisława Przybyszewskiego. W 1895 r. debiutuje cyklem sonetów na łamach tygodnika ,,Świat”. W 1904 roku bierze ślub z Zofią Pareńską, rok później przychodzi na świat jedyny syn pary – Stanisław.
Od 1906 roku Żeleński jest współtwórcą słynnego krakowskiego kabaretu ,,Zielony Balonik” (jako autor tekstów skeczy i satyrycznych rysunków). Młody satyryk spełnia się także w swoim wyuczonym zawodzie. Po uzyskaniu dyplomu medycyny w 1901 roku rozpoczyna pracę lekarza pediatry w szpitalu św. Ludwika w Krakowie. Po wybuchu I wojny światowej Żeleński zostaje zmobilizowany do armii austriackiej. Od 1919 roku pracuje jako recenzent teatralny, współpracując z takimi magazynami jak „Kurier Poranny” i „Wiadomości Literackie”.
Ważne miejsce w twórczości Żeleńskiego zajmują przekłady dzieł z literatury francuskiej. Pisarz zajmował się tłumaczeniem utworów m.in.: Balzaca, Moliera, Musseta, Villona, Prousta. W 1922 roku Żeleński przenosi się do Warszawy. W latach 30. jako lekarz prowadzi działalność promującą poradnie świadomego macierzyństwa (wraz z Ireną Krzywicką). W 1933 roku zostaje członkiem Polskiej Akademii Literatury.
Po wybuchu II wojny światowej przenosi się do Lwowa. Po zajęciu miasta przez Niemców – aresztowany i rozstrzelany na stokach Kadeckiej Góry (4 lipca 1945).
Najważniejsze dzieła Tadeusza Boya-Żeleńskiego
1913 – „Słówka”
1920 – „Studia i szkice z literatury francuskiej”
1920-32 – „Flirt z Melpomeną”
1924 – „Molier” (monografia)
1926 – „Brewerie”
1929 – „Ludzie żywi”
1930 – „Brązownicy”, „Piekło kobiet”
1931 – „Znaszli ten kraj?...”
1934 – „Balzac” (monografia), „Obrachunki fredrowskie”
1937 – „Marysieńka Sobieska”, „Antologia literatury francuskiej”
Boy-Żeleński - najważniejsze przekłady dzieł literatury francuskiej (lata 1909-33)
– „Pieśń o Rolandzie”
– „Wielki testament” Francois Villiona
– „Tristan i Izolda” Josepha Bediera
– dramaty Moliera, Racine'a, Corneille'a
– „Listy perskie” Monteskiusza
– „Próby” Montaigne'a
– „W poszukiwaniu straconego czasu” Marcela Prousta
– „Czerwone i czarne” Stendhala
– „Pani Bovary” Gustawa Flauberta
– „Niebezpieczne związki” Laclosa