Koncyliaryzm

Koncyliaryzm (łac. concilium – „sobór”) to katolicka doktryna głosząca wyższość władzy soboru (zgromadzenia biskupów) nad władzą papieża. Idee koncyliaryzmu były rozwijane między innymi w I połowie XIV wieku przez Marsyliusza z Padwy (zm. 1343) oraz Williama Ockhama (zm. 1347). Zwolennikami wyższości soboru nad papieżem byli również niektórzy polscy duchowni i uczeni, np. Paweł Włodkowic, Andrzej Łaskarz, czy też Zbigniew Oleśnicki.

Do wzrostu poparcia dla koncyliaryzmu w Kościele katolickim przyczyniła się tzw. wielka schizma zachodnia, w czasie której istniały początkowo dwa, a następnie trzy zwalczające się nawzajem ośrodki władzy papieskiej: rzymski, awinioński i pizański. Pociągnęło to za sobą tymczasowe osłabienie instytucjonalnego autorytetu papiestwa.

Koncyliaryzm zatriumfował na soborze w Konstancji (1414-1418) - zgromadzeniu, które doprowadziło do zakończenia schizmy. Przyjęto wówczas zasadę, że postanowień soboru musi przestrzegać nawet papież. Zadecydowano również, że w przyszłości sobory będą zwoływane regularnie. W kolejnych latach, zgodnie z ustaleniami, odbyło się kilka soborów. Koncyliaryzm stracił na znaczeniu w połowie XV wieku.