 |
| Étienne Carjat - Arthur Rimbaud (1872) |
Artur Rimbaud urodził się w 1854 roku w Charleville we Francji. Kiedy chłopiec miał 6 lat, jego ojciec, kapitan piechoty, opuścił rodzinę, zostawiając żonę i czworo dzieci. Od tego czasu Arturem zaopiekowali się dziadkowie. Był zdolnym uczniem, wielokrotnie nagradzanym. Mając 10 lat stworzył swój pierwszy prozatorski utwór, później skłaniał się raczej w stronę poezji. W wieku 16 lat swobodnie posługiwał się łaciną, pisząc w tym języku wiersze i dramaty.
W 1871 roku Rimbaud uciekł z domu i zamieszkał w Paryżu, wiodąc burzliwe życie włóczęgi i skandalisty. Kilkakrotnie powracał do rodzinnego domu, by po pewnym czasie znów uciec w świat. Okresy względnego spokoju, kiedy pochłaniały go studia nad filozofią, mistyką, polityką i literaturą (gł.: W. Hugo, Ch. Baudelaire, parnasiści), przeplatały się z się szalonymi wyprawami do odległych krajów. W czasie tych pełnych przygód podróży Rimbaud tworzył wspaniałe liryki tchnące poczuciem wolności i niekrępowanej swobody. Taki tryb życia budził niezadowolenie matki poety, która wielokrotnie próbowała skłonić go do podjęcia stałej pracy i ustatkowania się.
Do Paryża Rimbaud przyjechał ponownie pod koniec 1871 roku na zaproszenie Verlaine'a, któremu wcześniej przesyłał swoje utwory. Homoseksualny związek tych poetów stał się przyczyną obyczajowego skandalu, a później także rozpadu małżeństwa Verlaine'a. Był to najlepszy okres twórczości Rimbauda. Uczucie mężczyzn naznaczone burzliwymi kłótniami, rozstaniami i powrotami zakończyło się ostatecznie, kiedy zazdrosny Verlaine strzelił do Rimbauda i zranił go w rękę. Sprawca trafił do więzienia, ofiara wyjechała do rodzinnego Charleville (ukończenie „Sezonu w piekle”).
Rimbaud podróżował – do Anglii, Niemiec, Włoch. Wyjątkowy talent do nauki języków wykorzystał, by nauczyć się angielskiego, niemieckiego, włoskiego, hiszpańskiego, holenderskiego i nowogreckiego. W 1876 roku jako członek armii holenderskiej ruszył w rejs do Batawii, ale już po trzech tygodniach zdezerterował i wrócił do Francji. Z Austrii deportowano go ze względu na brak dokumentów, w Hamburgu pracował w cyrku jako tłumacz, a w Marsylii jako robotnik portowy.
Podczas rejsu do Aleksandrii ciężko zachorował i został wysadzony we Włoszech. Był też w Danii, Szwecji, Szwajcarii i na Cyprze, wiodąc żywot niepoprawnego włóczęgi, żyjącego z dnia na dzień, bez stałego zajęcia i bez planów na przyszłość. W końcu Rimbaud dotarł do Egiptu, a później do Harraru w Etiopii. W Afryce spędził dziesięć lat, zajmując się handlem i poznawaniem nowego dla Europejczyków lądu. Dokumentował swoje podróże – sprowadził w tym celu specjalistyczny sprzęt, m.in. aparat fotograficzny. Handel skórami, kawą, kością słoniową, kadzidłem, a później nawet bronią przyniósł mu spory majątek.
Niestety choroba (nowotwór kolana) skłoniła go do powrotu do ojczyzny. Konieczna okazała się amputacja nogi. Poeta zmarł kilka miesięcy później, 10 listopada 1891 roku, mając zaledwie 37 lat.
Twórczość Rimbauda
Rimbaud uważany jest za prekursora symbolizmu. Jego twórczość jest wizyjna i bluźniercza, wskazuje na dużą wrażliwość poety i doskonałość jego warsztatu. Można w niej odnaleźć sporo wątków autobiograficznych, szczególnie wyraźnie przejawia się pragnienie wolności i niechęć do ustabilizowanego, mieszczańskiego trybu życia. Dla Rimbauda poezja miała być rodzajem poznania, podobnym do mistycznego przeżycia.
Pierwsze utwory Rimbauda powstały pod wpływem estetyki parnasistowskiej. Później skłonił się w stronę symbolizmu. W okresie paryskim, kiedy poeta związany był z Verlainem, a jego zachowanie budziło oburzenie i zgorszenie, przynosząc mu sławę enfant terrible, powstały jego najdoskonalsze utwory. Są to symboliczne wiersze utrzymane w mrocznym i tajemniczym nastroju. Z 1874 roku pochodzą „Iluminacje” – wizjonerskie poematy, stanowiące formalne novum; poeta po raz pierwszy posłużył się wierszem wolnym. Dojrzałe utwory Rimbauda cechuje minimalizm formy, a jego nowatorskie prozy poetyckie dały początek nowym nurtom (dwudziestowiecznemu surrealizmowi i dadaizmowi).
Dorobek poety jest raczej niewielki, jako że Rimbaud pisał zaledwie przez kilka lat – pierwsze jego wybitne utwory powstały, kiedy miał piętnaście lat, a zaprzestał działalności twórczej w wieku lat dziewiętnastu.