 |
| C. van Vechten - Ferenc Molnar/ fot. loc.gov |
Ferenc Molnar urodził się w 1878 roku w Budapeszcie, w zamożnej rodzinie żydowskiej noszącej nazwisko Neumann. Uczył się w kalwińskim gimnazjum i choć nie należał do pilnych uczniów, osiągał bardzo dobre wyniki, a końcowy egzamin zdał z wyróżnieniem. Zaraz potem podjął pracę jako dziennikarz, marzył o szkole wojskowej, jednak ostatecznie – zgodnie z wolą ojca – rozpoczął studia prawnicze. Najpierw studiował w Budapeszcie, a później wyjechał do Genewy i tam otrzymał dyplom.
W 1900 roku powrócił do Budapesztu i kontynuował działalność dziennikarską. Kiedy rozpoczął pracę w „Budapest Hirlan”, zmienił niemiecko brzmiące nazwisko na bardzie węgierskie – Molnár. Jego publikacje ukazywały się także w zagranicznej prasie, m.in. w „Berliner Tagesblatt” i „New Yorker American”. Molnar był autorem wielu artykułów na temat życia lokalnej bohemy, do której sam należał. Był stałym bywalcem teatru i kawiarń. Mile widziany w towarzystwie, angażował się w liczne romanse. W tym czasie pracował też nad wieloma przekładami z literatury francuskiej.
Po sukcesie „Chłopców z Placu Broni” oddał się dramatopisarstwu. Jego sztuki cieszyły się dużym powodzeniem i królowały na deskach rodzimych teatrów. Dobrą passę literacką przerwał wybuch I wojny światowej. Wówczas Molnar powrócił do pracy dziennikarskiej i został korespondentem na pierwszej linii frontu.
Po wojnie, w 1918 roku został członkiem Węgierskiej Akademii Nauk. Nadal odnosił sukcesy literackie. We Francji odznaczono go orderem Legii honorowej za sztukę „Łabędź”. W Stanach Zjednoczonych został uroczyście podjęty przez samego prezydenta, Calvina Coolidge'a, a ojczyzna nagrodziła go orderem Corvina.
Po dojściu Hitlera do władzy zakazano wystawiania sztuk Molnara ze względu na jego pochodzenie. Wówczas pisarz wraz z trzecią żoną, aktorką Lili Darvas, zdecydował się wyjechać do do Szwajcarii, a po wybuchu II wojny światowej, w 1940 roku udał się do Stanów Zjednoczonych. Tam wydał dwie kolejne książki pisane już po angielsku. Nadal cieszył się sławą wielkiego dramaturga, a jego sztuka „Lila” gościła na deskach najlepszych teatrów.
Do kraju już nie powrócił. Nawet po zakończeniu wojny zdecydował się pozostać w Stanach Zjednoczonych, bardzo krytycznie nastawiony do ustroju komunistycznego.
Zmarł w 1952 roku w Nowym Jorku.
Twórczość Ferenca Molnara
Już w czasie studiów Molnar pisał pierwsze reportaże na temat wydarzeń ze świata polityki i nauki. Jeden z nich dotyczył procesu zabójcy cesarzowej Sissi – Lucheniego (1898).
Chciał być znany jako pisarz węgierski i osiągnął swój cel, ponieważ dziś uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli węgierskiego dramatu obyczajowego. W jego dorobku znajdują się takie dramaty jak: „A Doktor Úr” (1902), „Józsi” (1904), Lilia” (1910), „Diabeł” (1907), „Łabędź”.
„Węgierskie miasto” (1900) to jego debiut jako nowelisty.
Jednak największą sławę przyniosła mu powieść dla młodzieży pt.: „Chłopcy z Placu Broni” (tytuł oryginału „A Pal Utcai Fiuk”, czyli „Chłopcy z ulicy Pawła”). Ukazywała się w czasopiśmie „Tanulok Lapja” od 1906 roku w odcinkach. Autor pisał ją na zamówienie swojego dawnego profesora Kornela Ruppa, który miał nadzieję w ten sposób przyciągnąć czytelników do upadającej gazety. Książka okazała się wielkim sukcesem, który zapewnił autorowi międzynarodową sławę.
Na podstawie doświadczeń korespondenta wojennego powstała książka dokumentalna „Dziennik korespondenta wojskowego”.
Po II wojnie światowej o twórczości Molnara zapomniano. Na nowo został odkryty dopiero w latach 70. XX wieku, głównie za sprawą „Chłopców z Placu Broni” – powieści przetłumaczonej na 35 języków.