Jan Kasprowicz - biografia i twórczość

Jan Kasprowicz biografia
Jan Kasprowicz (1901)

Jan Kasprowicz urodził się jako najstarsze z szesnaściorga dzieci w 1860 roku w Szymborzu pod Inowrocławiem, w rodzinie chłopskiej. Kształcił się w pruskim gimnazjum w Inowrocławiu, maturę zdawał w Poznaniu. Studiował filozofię i literaturoznawstwo w Lipsku i we Wrocławiu. Pół roku przebywał w więzieniu skazany za działalność socjalistyczną. Później jego poglądy polityczne ewoluowały w stronę Narodowej Demokracji. Po odbyciu kary zamieszkał we Lwowie, gdzie podjął współpracę z kilkoma polskimi pismami.

Jako poeta zadebiutował w 1878 roku sonetem „Poranek” wydrukowanym w tygodniku „Lech”. Natomiast pierwszy tomik Kasprowicza ukazał się w 1889 roku.

Jako młody poeta Kasprowicz oddawał się życiu towarzyskiemu, był stałym bywalcem lwowskich lokali obleganych przez artystyczną bohemę. To tam zetknął się z poetyką modernistyczną i uległ jej wpływom.

Po uzyskaniu tytułu doktora na podstawie rozprawy na temat poezji Teofila Lenartowicza, w 1908 roku objął katedrę literatury porównawczej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Od 1921 do 1922 roku pełnił funkcję rektora na tej uczelni. W 1923 roku osiedlił się w willi Harenda w okolicach Zakopanego.

Kasprowicz żenił się trzykrotnie. Jego pierwszą żoną była starsza od niego Teodozja Szymańska, jednak małżeństwo trwało zaledwie kilka miesięcy. W 1893 poślubił Jadwigę Gąsowską, z którą miał dwie córki: Annę i Janinę. Żona jednak opuściła go dla Stanisława Przybyszewskiego, co było powodem ciężkiego kryzysu osobistego Kasprowicza.

Trzecią żoną Kasprowicza została znacznie od niego młodsza Maria Bunin, którą poślubił w 1911. Związek ten przetrwał do śmierci poety w 1926 roku.

Twórczość Jana Kasprowicz - charakterystyka

Twórczość Kasprowicza ulegała kilkakrotnie istotnym przełomom światopoglądowym i estetycznym. Na tej podstawie wyróżnia się jej trzy podstawowe okresy.

We wczesnej twórczości artysta skłaniał się ku problemom społecznym, ideowo bliski był założeniom pozytywizmu. Posługiwał się poetyką naturalistyczną, realistyczną i postromantyczną.  Największym osiągnięciem tego okresu jest cykl sonetów „Z chałupy” (1888).

Jacek Malczewski Portret Jana Kasprowicza
Jacek Malczewski - Portret Jana Kasprowicza (1903)

 

Kolejne tomy zdradzają już fascynację modernizmem. Poeta odchodzi od zagadnień społecznych w kierunku problemów moralnych i metafizycznych. Zmiana tematyki wiąże się z nową poetyką. Powstają wiersze pełne ekspresji i symboli. Częste są motywy tatrzańskie. Pod koniec wieku powstały m.in.: „Anima lachrymans i inne nowe poezje” (1894), „Miłość” (1895), „Krzak dzikiej róży” (1898) oraz poemat dramatyczny „Bunt Napierskiego” (1899).

Wydane już w XX wieku tomy „Ginącemu światu” i „Salve Regina” (oba w 1902) zapewniły Kasprowiczowi miejsce w panteonie młodopolskich poetów i pozwalają zaliczyć go do grona prekursorów katastrofizmu w polskiej poezji. Utwory z tych zbiorów, wydanych później łącznie jako „Hymny”, utrzymane są w stylu modernistycznym i dotyczą sytuacji człowieka współczesnego dręczonego przez lęki egzystencjalne, ukazane w konwencji ekspresjonistycznej. W tym okresie powstał również dramat „Uczta Herodiady”.

Trzeci okres twórczości Kasprowicza charakteryzuje postawa franciszkańska, afirmacja codzienności, akceptacja rzeczywistości i pojednanie z Bogiem. Tematyka spraw prostych, zwyczajnych pociąga za sobą prostotę formy wypowiedzi (wiersz tonicznym, stroficzny, regularny, potoczne, proste słownictwo, ograniczenie środków artystycznych).

Wymienia się tu następujące zbiory: „Księga ubogich” (1916), „Księga miłości” (1922), „Mój świat” (1926) oraz dramaty „Sita. Indyjski hymn miłości w trzech odsłonach” (1917) i „Marchołt gruby a sprosny” (1920).

Polecamy również:

  • Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach - interpretacja i analiza wiersza

    „Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach” to cykl czterech sonetów włączonych do zbioru „Krzak dzikiej róży” wydanego w 1898 roku we Lwowie. W zbiorze tym widoczna jest zasadnicza zmiana w twórczości Kasprowicza, określana mianem „przełomu... Więcej »

  • Dies irae - interpretacja i analiza wiersza

    „Dies irae” oznacza Dzień gniewu, a więc dzień Sądu Ostatecznego, kiedy to Bóg rozliczy ludzi z ich grzechów. Motyw ten był popularny w poezji młodopolskiej, wyrażającej niepokój egzystencjalny i lęk przed nadchodzącą katastrofą. Więcej »

  • Przeprosiny Boga - interpretacja i analiza wiersza

    „Przeprosiny Boga” to ballada umieszczona w ostatnim tomie poezji Kasprowicza, wydanym w 1926 roku, pt.: „Mój świat”. Tematem utworu jest historia dwóch staruszków blisko zaprzyjaźnionych z Bogiem. Poeta tworzy obraz bardzo zażyłej relacji człowieka ze Stwórcą,... Więcej »

  • Święty Boże, Święty Mocny - interpretacja i analiza wiersza

    Hymn „Święty Boże, święty mocny” to utwór zawierający obraz końca świata. Ma on charakter żałobny, ukazuje cierpienie człowieka i całej natury. Na tle zagłady i powszechnego konania odcina się obraz silnego, mocnego i obojętnego Boga. Słowa zawarte w tytule i powtarzające się później w... Więcej »

  • Hymn św. Franciszka z Asyżu - interpretacja i analiza wiersza

    „Hymn św. Franciszka z Asyżu” pochodzi z tomu „Salve Regina” (1902). Poeta wkłada słowa hymnu w usta świętego Franciszka z Asyżu. Postawa franciszkańska była Kasprowiczowi bardzo bliska – po okresie buntu odnalazł ukojenie w wierze, skupił się na tym, co w życiu piękne i dobre. Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 4 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
.
• 2023-06-04 13:15:02
;
• 2023-06-04 12:38:28
Hejka może być
• 2023-06-04 08:47:54
H
• 2023-06-02 09:43:13
fff
• 2023-06-01 19:03:56