 |
| Paul Verlaine |
Paul Verlaine przyszedł na świat w 1844 roku w Metz w rodzinie mieszczańsko-chłopskiej. Kiedy miał cztery lata, rodzina przeniosła się do Paryża, gdzie później podjął naukę. Po ukończeniu szkoły średniej w 1860 roku rozpoczął studia (zakończone po dwóch latach) i pracę w służbie cywilnej. Od wczesnej młodości pasjonował się literaturą i podejmował próby pisarskie. W wieku 14 lat stworzył poemat „Śmierć” i przesłał go Wiktorowi Hugo.
Od 1865 roku pisał artykuły krytyczno-literackie, m.in. na temat twórczości Baudelaire'a. Jego debiutancki tom poezji pt.: „Wiersze saturnijskie” ukazał się w 1866 r.
Verlaine zaliczany jest do grona tzw. „poetów przeklętych” ze względu na swoje burzliwe życie. Poeta był bohaterem wielu skandali obyczajowych: angażował się w związki homoseksualne, nadużywał alkoholu, chętnie przebywał w towarzystwie przestępców i prostytutek, jawnie kpił z ogólnie przyjętych zasad i nie krył pogardy dla mieszczańskiego stylu życia. W 1872 r. po dwóch latach małżeństwa poeta porzucił żonę Mathilde Maute i ich syna (formalnie rozwód nastąpił w 1874 r.), by związać się z Arthurem Rimbaudem. Ich związek, od początku budzący zgorszenie, zakończył się nie mniej burzliwie niż się zaczął – pijany i trawiony zazdrością Verlaine sięgnął po broń i strzelił do kochanka. Rimbaud został ranny w rękę, sprawą zajęła się policja i Verlaine trafił do aresztu. W więzieniu w Mons nawrócił się na wiarę katolicką, co daje się zauważyć także w jego poezji z tamtego okresu.
Po dwóch latach Verlaine odzyskał wolność i wyruszył w podróż po Anglii, utrzymywał się z pracy nauczyciela. Po powrocie do Francji wykładał w kolegium w Rethel. W ten sposób poznał Luciena Letinoisa, swojego ucznia i kolejny obiekt uczuć. Tym razem miłość Verlaine'a była platoniczna. Otoczył chłopca ojcowską opieką, pomagał też jego rodzinie. Związek zakończyła przedwczesna śmierć młodzieńca.
Niedługo potem, w 1866 roku zmarła matka poety. Verlaine przebywał w szpitalu ze względu na powracające ataki reumatyzmu. Pogarszała się także jego sytuacja finansowa. Rok 1888 na nowo przyniósł mu uznanie – tomik „Miłość” cieszył się dużym powodzeniem. W 1892 r. wyjechał do Holandii, a później do Belgii, gdzie wygłaszał serię odczytów. Jego sława poetycka rosła, przynosząc mu w 1894 we Francji roku tytuł „Księcia Poetów”.
W 1895 roku Verlaine zapadł na ciężką grypę, pogłębiały się też jego problemy z alkoholem. Po okresie powodzenia znów wpadł w finansowe tarapaty. Mimo to przez cały czas pracował nad kolejnymi utworami – 5 stycznia 1896 roku oddał do druku ostatni poemat, a dwa dni później zmarł.
Twórczość Verlaine'a
Verlaine należy do młodszego pokolenia francuskich symbolistów. Jego twórczość jest bogata i różnorodna. Nie brak w niej obyczajowej prowokacji, pogardy dla mieszczańskiej moralności, buntu wobec konwenansów, jednocześnie można w niej odnaleźć utwory nastrojowe i pejzażowe, przejawy tęsknoty za prawdziwymi wartościami i wyrazy dekadenckiego poczucia niemocy.
Pierwsze utwory Verlaine'a wzorowane są na stylu parnasistów, szczególnie Ch.L. de Lisle'a. Poeta bardzo dbał o formę, jego wiersze posiadają wewnętrzną melodię – w „Sztuce poetyckiej” zapisał on znamienne słowa: „Nade wszystko muzyki!”. Nic więc dziwnego, że wiele z nich doczekało się muzycznych adaptacji. Za parnasistami Verlaine głosił też antyutylitaryzm sztuki, która winna być grą z czytelnikiem, a nie wykładnią idei. Z czasem jednak parnasistowska dbałość o formę staje się dla niego ograniczeniem swobody twórczej. Verlaine zwraca się w stronę wiersza wolnego. Jego utwory stają się wieloznaczne, mgliste, nastrojowe, subiektywne. Verlaine jest zwolennikiem impresjonizmu w liryce: „My chcemy tylko odcieniowych smug”.