 |
| Stefan Żeromski |
Stefan Żeromski (pseud. Maurycy Zych) urodził się w 1864 roku. Był to rok upadku powstania styczniowego. Ten zryw niepodległościowy będzie niezwykle istotny dla późniejszej twórczości pisarza. W wielu utworach pisarz wraca do wydarzeń rozgrywających się w latach 1863 i 1864, opisując przede wszystkim cierpienia powstańców, którymi przypłacili pragnienie odzyskania wolności.
W wieku 10 lat Żeromski wstępuje do męskiego gimnazjum w Kielcach. W tym czasie traci oboje rodziców i musi sam martwić się o swoje utrzymanie. Próbuje zarabiać udzielając korepetycji, jednak niezbyt długo udaje mu się dzielić czas pomiędzy pracę i obowiązki szkolne. Przerywa naukę przed uzyskaniem matury i w roku 1886 przenosi się do Warszawy, gdzie wstępuje do Instytutu Weterynarii. Z tej szkoły również musi zrezygnować z powodu kłopotów finansowych.
By zapewnić sobie byt, podejmuje się pracy guwernera w domach szlacheckich. Tak trafia do Nałęczowa, w którym poznaje Oktawię Rodkiewiczową, poślubioną przez niego w 1892 roku. Nie czuje się jednak najlepiej z powodu ciągle odnawiającej się gruźlicy, która objawiła się jeszcze w latach szkolnych. Postanawia zmienić klimat i wyjeżdża razem z żoną do Szwajcarii. Tam uzyskuje posadę bibliotekarza w Polskim Muzeum Narodowym w Rapperswilu.
Osiąga pewną stabilizację finansową i zaczyna coraz więcej czasu poświęcać pisaniu („Doktor Piotr”, „Siłaczka”, „Syzyfowe prace”). W Szwajcarii nawiązuje kontakt z emigracją, zwłaszcza z socjalistami. Poznaje Bolesława Limanowskiego, Edwarda Abramowskiego, Juliana Marchlewskiego i Gabriela Narutowicza. Od 1897 roku przebywa z powrotem w kraju i pracuje znowu jako bibliotekarz, tym razem w Ordynacji Zamoyskich w Warszawie. W 1903 roku publikuje powieść „Popioły”, która odnosi spory sukces, a uzyskane dzięki temu dochody pozwalają Żeromskiemu zrezygnować z pracy zarobkowej.
Od 1904 roku poświęca się już całkowicie pisaniu. Zarobione na publikacjach pieniądze może przeznaczyć na podróże. Często odwiedza Zakopane, w którym z biegiem czasu zyskuje coraz większy szacunek i poważanie, podróżuje po Włoszech, przez trzy lata mieszka w Paryżu. W 1913 roku rozstaje się z pierwszą żoną i poślubia Annę Zawadzką.
Po wybuchu I wojny światowej pragnie przyłączyć się do legionów Piłsudskiego, jednak nie udaje mu się zrealizować tego zamiaru. Coraz częściej zajmuje się współtworzeniem licznych inicjatyw społecznych i kulturalnych: agituje na rzecz przyłączenia Warmii i Mazur do Polski, współtworzy Towarzystwo Przyjaciół Pomorza, Straż Piśmiennictwa Polskiego, Związek Zawodowy Literatów Polskich, polski oddział PEN-Clubu.
Jego utwory cieszą się coraz większą popularnością, co umożliwia mu ubieganie się o literacką Nagrodę Nobla, niestety bez rezultatu. Powodem niepowodzenia były kwestie polityczne: Niemcy wywierały presję na członków Akademii Noblowskiej, by nagroda nie została przyznana Żeromskiemu. Pisarz naraził się zbiorem utworów zatytułowanych „Wiatr od morza”, przedstawiającym historię polskiego wybrzeża w sposób, który nie spodobał się stronie niemieckiej.
Pod koniec życia Żeromski przeniósł się do mieszkania znajdującego się w obrębie murów Zamku Królewskiego w Warszawie.
Zmarł w 1925 roku, a jego pogrzeb przemienił się w wielką manifestację patriotyczną.
Twórczość Stefana Żeromskiego
Już w czasie nauki w gimnazjum Żeromski publikował swoje pierwsze prace literackie. Były to krótkie formy, wiersze i obrazki prozą drukowane w czasopismach. W latach 1882-1891 powstały trzy tomy jego „Dzienników”. Jest to pierwsze duże dzieło pisarza, wydane jednak dopiero w latach 1953-1956, a więc długo