Bruno Jasieński - biografia i twórczość

Biografia

Bruno Jasieński (prawdziwe nazwisko Wiktor Bruno Zysman) urodził się w 1901 roku w Klimontowie, w województwie tarnobrzeskim, w rodzinie pochodzenia żydowskiego. Podczas I wojny światowej rodzina poety mieszkała w Rosji, dlatego ukończył on gimnazjum w Moskwie. Potem studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim i do 1922 roku związał się z Krakowem.

Debiutował jako futurysta, wraz ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim założył klub Katarynka. Swoje teksty publikował również na łamach krakowskiej „Zwrotnicy”. W latach 1922- 1925 mieszkał we Lwowie, gdzie związał się ze środowiskiem komunistów. W 1925 roku Jasieński wyjechał do Francji, wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej oraz działał na rzecz polskiej emigracji robotniczej. Został jednak wydalony z kraju w 1928 roku po opublikowaniu francuskiego przekładu powieści „Palę Paryż”. Wówczas wyjechał do ZSRR i przyjął sowieckie obywatelstwo.

Tworzył w języku rosyjskim, choć jednocześnie redagował polskie pismo „Kultura Mas” oraz czterojęzyczną „Literaturę Światowej Rewolucji”. Należał również do najważniejszych członków Związku Pisarzy Radzieckich. W 1937 roku został aresztowany i oskarżony o działalność wywrotową przeciw imperium sowieckiemu, za co w 1938 roku skazano go na śmierć przez rozstrzelanie. Jasieński został pochowany na zbiorowym cmentarzu w Butowie, pod Moskwą.

Charakterystyka twórczości

Bruno Jasieński to jeden z najwybitniejszych polskich futurystów. Był on autorem znanych i ważnych manifestów tego kierunku („Jednodńuwka futurystuw”) (1921). Postulował w nich oczywiście odcięcie się od tradycji i historii, na rzecz tworzenia sztuki nowoczesnej, radosnej i masowej. Jego debiutanckim tomem wierszy był natomiast „But w butonierce” (1921). Zbiór, w którym Jasieński ogłaszał się nowym bożyszczem polskiej poezji, posługiwał się prowokacją i strategia skandalu. Jednocześnie jednak poeta pokazał prawdziwe nowatorstwo, zdolność do tworzenia poetyckich mini-reportaży, a także bogactwo wyobraźni i słowa.

Niedługo potem w jego twórczości na pierwszy plan wysunęła się problematyka społeczna, czego świadectwem jest poemat „Pieśń o głodzie” (1922). Następnie wraz z Anatolem Sternem wydał tom „Ziemia na lewo” (1924), w którym futurystyczne założenia całkowicie ustąpiły poglądom politycznym – radykalnej lewicowości. W późniejszym etapie twórczości poeta skierował się w stronę tematyki ludowej, w 1926 roku wydał tom „Słowo o Jakubie Szeli”. Zbiór ten współgrał z charakterystyczną dla postfuturystów postawą prymitywizmu.

Twórczość prozatorska

Jasieński tworzył również powieści z gatunku fantastyki. Pierwszą z nich były „Nogi Izoldy Morgan” (1923), które w iście prowokacyjnym stylu poruszały problematykę społeczną. Kolejna powieść natomiast to „Palę Paryż” (1928), gdzie pojawia się wizja dżumy wyniszczającej paryski lud jako wyraz dziejowej sprawiedliwości. Za tę prowokacyjną książkę Jasieński został wydalony z Francji, w której wówczas przebywał. Jasieński napisał również dramat w języku rosyjskim „Bal manekinów” (1931), satyrę polityczną ukazującą w krzywym zwierciadle kapitalistyczną rzeczywistość. Twórca pisywał też nowele, np. „Klucze”, „Męstwo”, „Nos”.

Bruno Jasieński