Zygmunt Bauman urodził się w 1925 roku w Poznaniu w rodzinie żydowskiej. Po wybuchu II wojny światowej jego rodzina zbiegła na teren Związku Radzieckiego. Bauman wstąpił do Pierwszej Armii Wojska Polskiego (4. Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego), z którą walczył o Kołobrzeg i brał udział w bitwie o Berlin. W 1945 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Według informacji jednego z historyków Instytutu Pamięci Narodowej ogłoszonych w 2006 roku, Bauman w latach 1945-1953 był oficerem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a więc organizacji zbrojnej wykorzystywanej między innymi do walki z polskim podziemiem. Ponadto podpisał deklarację o współpracy z Informacją Wojskową jako agent o pseudonimie „Semjon”. W tym czasie studiował w Akademii Nauk Społecznych i Politycznych, a następnie filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W KBW dostał stopień majora, ale w 1953 roku został zdegradowany po tym, jak jego ojciec zgłosił się do ambasady izraelskiej z prośbą o wyjazd do Izraela.
W latach 1954-1968 był wykładowcą filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas pobytu w London School of Economics napisał swoją pierwszą ważną książkę na temat ruchu socjalistycznego w Wielkiej Brytanii („Klasa, ruch, elita: studium socjologiczne dziejów angielskiego ruchu robotniczego”). W 1968 roku pod wpływem antysemickiej nagonki został wyrzucony z uczelni i wyemigrował z kraju. W latach 1969-1971 wykładał na Uniwersytecie w Tel Awiwie i w Hajfie. Następnie zaś osiedlił się w Anglii, gdzie został wykładowcą, a potem kierownikiem katedry socjologii w Leeds. Jest laureatem prestiżowych międzynarodowych nagród, np. Nagrody Księcia Austrii (2010).
Zygmunt Bauman - charakterystyka poglądów
Początek myśli filozoficznej i socjologicznej Baumana (lata 50. i 60.) był ściśle związany z zainteresowaniem socjalizmem i marksizmem („Zagadnienia centralizmu demokratycznego w pracach Lenina”, „Socjalizm brytyjski”, „Zarys marksistowskiej teorii społeczeństwa”). Potem socjolog stał się jednym z głównych krytyków i demaskatorów komunizmu, czego świadectwem są prace takie jak np.: „Socjalizm. Utopia w działaniu”, „Stalin i rewolucja chłopska. Studium dialektyki pana i niewolnika” z: „Wokół rewolucji rosyjskiej).
Pod koniec lat 80. Bauman zaprezentował się jako główny teoretyk etycznej płaszczyzny współczesnej kultury. Przeciwstawił on sobie projekty etyczne, które legły u podstaw szeroko rozumianej nowoczesności i ponowoczesności. Doszedł do wniosku, że Holocaust stanowił ostateczny upadek nowoczesnej kultury (zwłaszcza jej fundamentów moralnych). Ponowoczesność zaś uwolniła jednostkę od dogmatu absolutnej prawdy i zdemaskowała dyskursy ideologiczne, w imię których działa każdy totalitaryzm („Nowoczesność i zagłada”, „Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności”). W tym sensie Bauman widzi w postmodernizmie szansę dla jednostkowej wolności i szczęścia.
Jednocześnie jednak płaszczyzna ekonomiczno-polityczna współczesnego świata budzi jego wielkie zastrzeżenia. Bauman postrzega najniższe warstwy społeczne jako grupy wykluczone bądź zagrożone wykluczeniem, żyjące w nieustannym braku poczucia bezpieczeństwa, które okazuje się wysoką ceną za osobistą wolność. Jego wypowiedzi w dziedzinie polityki globalnej, zwłaszcza odnoszące się do działań Izraela w stosunku do Palestyny wzbudzają kontrowersje i sprzeciw Izraelczyków. Niewątpliwie jest to jednak jedna z najwybitniejszych osobowości naukowych i teoretyków moralności współczesnego świata.