Roland Barthes urodził się w 1915 roku w Cherbourg we Francji. Studiował literaturę na paryskiej Sorbonie. II wojnę światową spędził we Francji, ze względu na zły stan zdrowia nie został powołany do wojska.
Od 1948 roku zaczął pracować w instytutach akademickich we Francji, Rumunii i w Egipcie. Jego prace filologiczne zyskały dużą popularność w latach 60., co sprawiło, że był zapraszany na prestiżowe konferencje, np. do Stanów Zjednoczonych.
Jego słynne wystąpienie na konferencji w Baltimore w 1966 roku – „Ecrire: verbe intransifif” – stało się jedną z przyczyn przełomu poststrukturalistycznego w teorii literatury. W 1977 roku Barthes objął Katedrę Semiologii w College de France.
Zmarł w 1980 roku w wyniku obrażeń powstałych na skutek wypadku drogowego.
Roland Barthes - charakterystyka poglądów
Poglądy i analizy Barthesa wpisywały się w główne nurty współczesnej myśli humanistycznej. Był on semiologiem, strukturalistą, a następnie poststrukturalistą. Semiologię wykorzystywał do demaskowania dyskursów ideologicznych i właściwych kulturze masowej.
Jego głównym dziełem tego okresu były „Mitologie” – próba analizy struktury współczesnego mitu jako „języka drugiego stopnia”. Barthes obnażał ideologiczną podszewkę nowoczesnych mitów, których celem jest manipulowanie ludzkimi emocjami. Zauważył, że na takiej zasadzie działa na przykład moda, która narzuca określone style ubioru („System mody”). Jednocześnie, jak wskazuje Anna Burzyńska, Barthes doszedł do wniosku, że procesowi temu przeciwstawia się literatura, a zwłaszcza poezja, ponieważ rozbija ona ustalone znaczenia i nieustannie je podważa – odwrotnie niż mit.
Na początku lat 60. myśliciel zainteresował się strukturalizmem, czego efektem był „Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań”. Barthes wpisał się tym samym w manifest narratologów francuskich dążących do odkrycia uniwersalnej struktury narracji. Z kolei już pod koniec lat 60. badacz stał się jednym z głównych inicjatorów poststrukturalizmu (obok Jacquesa Derridy i Julii Kristevej). Zakwestionował naukowe dążenia strukturalizmu, zarzucając mu skostniałość i zamknięcie w ciasnych ramach jednej teorii.
W jego ujęciu żadne pisanie o literaturze nie ma charakteru naukowego, a jest wyłącznie innym rodzajem literatury czy szerzej – twórczości. W 1968 roku Barthes ogłosił słynny tekst pt.: „Śmierć autora”, w którym niejako wyeliminował z interpretacji konieczność brania pod uwagę intencji autorskiej, za to przyznawał najważniejszą rolę czytelnikowi.
W kolejnych dziełach – „Od dzieła do tekstu”, „Teoria tekstu”, „Przyjemność tekstu”, „Wykład” – Barthes odszedł również od statycznego pojęcia „dzieło literackie” na rzecz dynamicznej koncepcji „tekstu”, a także od „interpretacja” w kierunku „lektury”, a więc porzucił dogmat „poprawnej” interpretacji na rzecz całkowitej swobody odbiorcy.