Termin hermeneutyka wywodzi się z greki i ma korzenie antyczne. Greckie „hermeneus” znaczy tyle, co: „tłumacz z innego języka”. Jak wskazuje Michał Paweł Markowski, hermeneutyka obejmuje trzy podstawowe znaczenia. Po pierwsze, jest to hermeneutyka techniczna, obejmująca hermeneutykę teologiczną (nastawioną na wyjaśnianie Pisma Świętego) oraz hermeneutykę filologiczną, a więc sztukę interpretacji wszelkich tekstów.
Po drugie, wyróżnia się hermeneutykę filozoficzną. Oznacza ona teoretyczną refleksję nad interpretacją w ogóle, a więc innymi słowy – zajmuje się odpowiedzią na pytanie, w jaki sposób przebiega ludzki proces „rozumienia”. Termin „rozumienie” od czasów Dilthey'a jest przeciwieństwem „wyjaśniania”. O ile bowiem rozumienie odnosi się do nauk humanistycznych (poszukiwania sensu), o tyle wyjaśnianie faktów to domena nauk matematyczno-przyrodniczych. Hermeneutyka filozoficzna ukształtowała się w XIX wieku za sprawą dwóch filozofów: Friedricha Schleiermachera i wspomnianego Wilhelma Dilthey'a. Zobrazowali oni proces rozumienia za pomocą tak zwanego koła hermeneutycznego. Polega ono na tym, że każda interpretacja przebiega w dwóch kierunkach: od ogólnego sensu całości do szczegółów (nie rozumiemy części bez całości) i odwrotnie – na podstawie szczegółowych elementów wnioskuje się o całości (nie rozumiemy całości bez odwołania do poszczególnych części).
Z kolei za sprawą Fryderyka Nietzschego i Martina Heideggera doszło do wyodrębnienia się trzeciego rodzaju hermeneutyki, a mianowicie filozofii hermeneutycznej, w której rozumienie nie odnosi się jedynie do poznawania świata, ale jest sposobem istnienia człowieka w świecie. W tym sensie jest to filozofia egzystencji. Heidegger nieco inaczej objaśniał na przykład zasadę koła hermeneutycznego twierdząc, że każde rozumienie odbywa się w oparciu o pewne przed-sądy. Nie istnieje zatem interpretacja „czysta”, która nie byłaby uwikłana w rozmaite konteksty.
Kontynuatorem rozważań hermeneutycznych był Hans-Georg Gadamer, który uważał, że rozumienie odnosi się tylko i wyłącznie do dziedziny języka. W tym sensie hermeneutyka wyraźnie odcięła się od kartezjanizmu twierdząc, że wszelkie poznanie jest zapośredniczone przez język – nie ma poznania dokonującego się za pomocą czystej świadomości (jak np. w fenomenologii). Poznanie zawsze ma miejsce w dialogu, który u Gadamera, a także u Paula Ricoeura, przybiera formę dialogu z przeszłością i kulturą.