Semiotyka - defnicja, założenia, przedstawiciele

Semiotyka (od gr. semeiotikos – odnoszący się do znaku) to – w najogólniejszej definicji –  teoria znaków, która rozwija się od starożytności. Jej zręby, jak zaznacza Anna Burzyńska, pojawiły się u Platona, Arystotelesa, stoików, Filona Aleksandryjskiego czy Boecjusza.

Nauka ta (będąca również rodzajem filozofii znaku) na przestrzeni wieków znacznie ewoluowała. Już w starożytności dokonano podziału na znaki i oznaki. Znak to element, który pojawia się zamiast innego elementu i jest dobierany na zasadzie umownej (np. kolor czerwony – znak stop). Oznaka to natomiast coś, co w sposób naturalny wskazuje na coś innego (np. wysypka jest oznaką choroby).

W XX wieku wyodrębniły się dwa główne działy semiotyki: filozoficzny i językoznawczy. Semiotyka jako filozofia pojawiła się u Charlesa Sandersa Peirce’a, natomiast semiotyka językoznawcza (czyli właściwie semiologia – nauka o znakach) została zapoczątkowana przez Ferdinanda de Saussure’a. Podstawowa różnica pomiędzy pojmowaniem znaku przez tych dwóch myślicieli polegała na tym, że de Saussure uważał, iż znak to odgórnie narzucona relacja między signifiant (znaczące) i signifie (znaczone), Pierce postrzegał zaś znak jako relację między pojęciem a przedmiotem.

Pierce podzielił znaki na kilka podstawowych kategorii: indeksy (będące w przyczynowym związku z oznaczanym pojęciem), znaki ikoniczne (oparte na relacji podobieństwa) oraz symbole (oparte na relacji konwencji). Rozważania te kontynuował Charles Morris, który wyróżnił trzy podstawowe działy semiotyki: semantykę (znak rozpatrywany wobec oznaczanego przedmiotu), syntaktykę (znak w relacji do innych znaków) oraz pragmatykę (znak w relacji do użytkowników znaku).

Innymi kontynuatorami filozofii znaku byli niemieccy filozofowie Ludwig Wittgenstein i Rudolf Carnap, z drugiej zaś strony myśliciele angielscy – Charles Kay Ogden, Ivor Armstrong Richards.

Na teorię literatury oddziałała zarówno semiotyka, jak i semiologia. Umberto Eco wykorzystał semiotykę, tworząc komunikacyjną teorię dzieła literackiego, którego znaczenie powstaje w relacji do trzech pojęć: intencji autorskiej, intencji dzieła i intencji czytelnika. Eco stworzył również koncepcję „dzieła otwartego” i „czytelnika modelowego”, będącego swoistym projektem autora tekstu.

Polecamy również:

  • Egzystencjalizm - definicja, założenia, przedstawiciele

    Egzystencjalizm to jeden z najważniejszych prądów filozofii XX wieku, który zdobył wielką popularność w czasie II wojny światowej, a także w latach 50., stając się inspiracją dla wielu znanych artystów. Więcej »

  • Personalizm - definicja, rodzaje, przedstawiciele

    Personalizm (od łac. persona – osoba) to jeden ze współczesnych nurtów filozoficznych, który koncentruje się na szczególnym znaczeniu osoby ludzkiej, jej pragnień, dążeń i niepodważalnej wartości człowieka. Więcej »

  • Postmodernizm - definicja, przedstawiciele, założenia

    Postmodernizm jest zbiorem różnorodnych nurtów myślenia, filozofii oraz koncepcji artystycznych, których zasadnicza cecha sprowadza się do tego, że zaistniały one „po” modernizmie, czyli po nowoczesności. Kierunki te zwykle sytuują się w opozycji do modernizmu, ale jednocześnie... Więcej »

  • Strukturalizm - definicja, założenia, przedstawiciele

    Strukturalizm to jeden ze współczesnych kierunków filozoficznych, ale też kierunek wielu innych dyscyplin – takich jak literaturoznawstwo, psychologia czy socjologia – którego największy rozkwit przypadł na lata 60. i 70. XX wieku. Jak wskazuje jednak Anna Burzyńska, można przyjąć,... Więcej »

  • Hermeneutyka - defnicja, założenia, przedstawiciele

    Termin hermeneutyka wywodzi się z greki i ma korzenie antyczne. Greckie „hermeneus” znaczy tyle, co: „tłumacz z innego języka”. Jak wskazuje Michał Paweł Markowski, hermeneutyka obejmuje trzy podstawowe znaczenia. Po pierwsze, jest to hermeneutyka techniczna, obejmująca hermeneutykę... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 4 + 2 =
Tadeusz
2023-12-07 14:48:41
Bardzo przydatne pozdrawiam z rodzinką
Ostatnio komentowane
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07
A jeśli trójkąt równoramienny jest jednocześnie prostokątny to który bok jest domy�...
• 2024-11-17 07:46:27