U wrót doliny - interpretacja i analiza wiersza

Geneza

Herbert wstrząśnięty wojną tworzy w „U wrót doliny” opis, w którym przedstawia apokaliptyczne wydarzenia, jednakże z wyraźnym odniesieniem do zdarzeń z II wojny światowej. Z całą pewnością utwór powstał pod wpływem doświadczenia okrucieństwa wojennego.

Interpretacja

Podmiot liryczny opisuje początek apokalipsy. Doszło do niezwykłych wydarzeń, zgodnie z tym, co mówi św. Jan. Następnie ludzie zostali spędzeni (dosłownie) do doliny, gdzie ma odbyć się sąd. Nie widać – nawet wśród tych, którzy mogliby liczyć na zbawienie – żadnej radości. Dają się tylko słyszeć krzyki i płacz dzieci odłączanych od matek. Aniołowie, niczym bezwzględni strażnicy, kontrolują wszystkich i wydzierają im najmniejsze pamiątki. Następnie, jak gdyby za pomocą filmowego zbliżenia, opis skupia się na losach trzech osób, które nie chcą rozstać się z tym, co dla nich najdroższe.

Wszystkie elementy przedstawionej sytuacji są wzorowane bezpośrednio na obrazie obozu koncentracyjnego witającego nowych więźniów (wszystko wieźniom zabierano, rozdzielano mężczyzn od kobiet i matki od dzieci. Ludzie czasami próbowali protestować, wtedy stosowano wobec nich brutalną przemoc lub od razu ich zabijano).

Zrozumiałe wydaje się dlaczego Herbert użył apokaliptycznego obrazu, by przedstawić losy więźniów obozów koncentracyjnych, jeśli pamięta się o wileńskich katastrofistach z grupy poetyckiej Żagary. Poprzez swoje wiersze, z pewnością nieświadomie, zapowiadali spełnienie się apokalipsy. Gdy wybuchła II wojna światowa zaczęto sądzić, że apokalipsa właśnie się urzeczywistniła, jednak miała ona inny charakter niż ta z Objawienia św. Jana. Apostoł zwracał bowiem uwagę, że tak naprawdę będzie to moment wyzwolenia dobra i jego tryumfu, dlatego wszyscy, którzy nie splamili się złem, mogli liczyć na nagrodę.

Kiedy wydarzenia II wojny światowej określa się jako apokalipsę, wówczas akcent położony jest na ludzkie cierpienie i katastrofalny wymiar wydarzeń, których skutkiem było zniszczenie. Herbert odnosi się więc w tym wierszu do tradycji określania wojny apokalipsą spełnioną i na przykładzie parabolicznie przedstawionej selekcji w obozie koncentracyjnym uzmysławia, na czym owa apokalipsa polegała. Ciekawym zabiegiem jest wprowadzenie chłodnego, zdystansowanego podmiotu lirycznego. Jego beznamiętny sposób opowiadania zestawiony z rzeczywistym cierpieniem potęguje dramatyzm wiersza.

Podmiot liryczny

Podmiot liryczny opisuje wydarzenia, których jest świadkiem. Robi to jednak w sposób specyficzny, ponieważ cała wypowiedź utrzymana jest w tonie reporterskiego sprawozdania. Jednocześnie osoba mówiąca w wierszu jest trudna do scharakteryzowania, ponieważ nie ujawnia się w sposób bezpośredni w samym tekście. Wszystko, co o nim wiemy, wynika ze sposobu, w jaki opisuje całe zdarzenie. Najbardziej podobny jest do dziennikarza poszukującego sensacji:

ale dość tych rozważań przenieśmy się wzrokiem
do gardła doliny z którego dobywa się krzyk

lub uczestnika turystycznej wycieczki

jest to jak nam wyjaśniają
krzyk matek od których odłączają dzieci.

Przez to jest tylko zewnętrznym obserwatorem, widzem nie wnikającym w przeżycia konkretnych osób, których apokalipsa dotyka bezpośrednio. Momentami ujawnia nawet swój ironiczny stosunek do całego zajścia i uczestniczących w nim osób

nawet drwal
którego trudno posądzić o takie rzeczy (…)
przyciska siekierę do piersi.

Polecamy również:

  • Pan Cogito - interpretacja ogólna, opracowanie cyklu

    Zbigniew Herbert stworzył poetycką postać Pana Cogito na użytek swych wierszy podczas pobytu w USA – w 1971 roku. Tom poezji, zatytułowany „Pan Cogito”, powstał w tym samym roku (wydany w 1974 r.) i od tego czasu bohater wierszy stał się jednym z najważniejszych elementów poezji Herberta,... Więcej »

  • Potęga smaku - interpretacja i analiza wiersza

    Herbert napisał „Potęgę smaku” pod wpływem wniosków jakie wyciągał z obserwacji komunistycznej rzeczywistości. Z pewnością był przeciwny socrealistycznemu kierunkowi w sztuce, potem natomiast bardzo surowo, jak w prezentowanym wierszu, oceniał totalitarną rzeczywistość wypełnioną pustymi... Więcej »

  • Książka - interpretacja i analiza wiersza

    Tytułowa książka to Biblia. Takie jej określenie wskazuje – z jednej strony – na bezpośredni, familiarny stosunek autora do Pisma Świętego, któremu nie potrzeba do jej nazwania wzniosłych słów. Z drugiej strony – określenie „książka” podkreśla wyjątkowość tego dzieła.... Więcej »

  • Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza wiersza

    „Tren Fortynbrasa” pochodzi z tomu „Studium przedmiotu” wydanego w 1961 roku. Inspiracji do napisania utworu można dopatrywać się rzeczywistości lat 60. Komunistyczne państwo nieprzerwanie terroryzowało swoich obywateli od czasu zakończenia wojny. Więcej »

  • Sprawozdanie z raju - interpretacja i analiza wiersza

    „Sprawozdanie z raju” to utwór pełen ironii, którą uwypukla dysharmonia między stylem i treścią wypowiedzi, widoczna już w samym tytule. Wizja raju została ujęta w sposób sprawozdawczy. Jest to relacja na temat panujących w raju warunków, zapisana na wzór rządowych... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 2 =
Ostatnio komentowane
ss
• 2025-02-04 15:03:47
W planie wydarzeń punkt 1 i 2 powinny być zamienione miejscami.
• 2025-01-29 19:30:27
Jest tu zawarte wiele niezbędnych oraz interesujących informacji o twórcy i artyście jakim...
• 2025-01-26 10:13:01
To ja ola
• 2025-01-20 14:10:30
bardzo się przyda na ściągi na kartkówki
• 2025-01-16 13:41:59