Utwór „Ocalony” powstał pod wpływem wojennych doświadczeń Tadeusza Różewicza. Jako młodemu człowiekowi przyszło mu się zmierzyć z okropnościami trudnymi do wyobrażenia: obozy koncentracyjne, komory gazowe, dzielenie ludzi ze względu na rasę i eliminowanie ich ze względu na pochodzenie.
Wiersz opowiada o doświadczeniu wojny. Mówi o nim ktoś, kto ją przeżył, jednak nie potrafi wymazać z pamięci koszmarnych obrazów (np. „furgony porąbanych ludzi”). Pod wpływem traumatycznych przeżyć, podmiot liryczny utracił umiejętność odróżniania dobra od zła, piękna od brzydoty; wartości te wydaje mu się jedynie pustymi słowami:
(…) To są nazwy puste i jednoznaczne:
człowiek i zwierzę
miłość i nienawiść
wróg i przyjaciel
ciemność i światło (…).
Budowa wiersza i środki stylistyczne (a właściwie ich brak) zostały dokładnie przez poetę przemyślane. Pierwsza strofa prezentuje podmiot liryczny – to bardzo młody człowiek, który przeżył rzeź, jak sam to określa. W drugiej strofie opisane zostają konsekwencje tego doświadczenia – dla mówiącego nie ma już różnicy pomiędzy człowiekiem i zwierzęciem, miłością i nienawiścią, wszystkie kategorie przestały spełniać swoją funkcje porządkowania rzeczywistości.
W kolejnej