Dramat absurdu - definicja, cechy, przykłady

Dramat absurdu, jak podaje „Słownik terminów literackich”, to jedna z najważniejszych odmian dramatu XX wieku, która charakteryzuje się odejściem od realizmu i zasady prawdopodobieństwa akcji na rzecz kategorii takich jak groteska i parodia.

Akcja dramatu absurdu ulega wyraźnemu rozluźnieniu poprzez zachwianie związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy poszczególnymi scenami. Naczelną zasadą budowy sztuki staje się więc absurd widoczny zarówno w braku logiki zdarzeń, jak i w deficycie racjonalnych motywacji bohaterów.

Postaci dramatu absurdu najczęściej pozbawione są indywidualnych rysów. Mamy tu do czynienia z konstrukcją „everymana” („każdego”), a więc przedstawieniem człowieka „w ogóle”,  „jako takiego”. Ponadto ważne w przypadku dramatu absurdu jest również groteskowe pojmowanie świata i odwoływanie się do tradycji literackiej na zasadzie parodii.

Dramat absurdu narodził się we Francji, za jego prekursorów uznaje się Alfreda Jarry’ego („Ubu-Król”) oraz Guillaume'a Apollinaire’a („Cycki Tejrezjasza”). Początki teatru absurdu można dostrzec także w twórczości Witkacego. Najbardziej znamienitymi i rozpoznawalnymi twórcami związanymi z tym gatunkiem są Samuel Beckett („Czekając na Godota”), Eugene Ionesco („Łysa śpiewaczka”) i Jean Genet („Balkon”, „Murzyn”). W sztukach tych artystów teatralne rekwizyty zostały ograniczone do minimum, cała scena stawała się bowiem symbolem świata i jego groteskowego porządku, a fragmentaryczna i niespójna akcja urastała do rangi metafory najbardziej ważkich kwestii filozoficznych, jak np. istnienia Boga, problemu zła czy przeznaczenia.

W polskiej literaturze w konwencji dramatu absurdu mieści się twórczość Witolda Gombrowicza, zainicjowana jeszcze przed II wojną światową. „Iwona, księżniczka Burgunda”, „Ślub” i „Operetka” to dzieła istotne nie tylko dla rodzimej dramaturgii, ale także dla rozwoju teatru światowego. Tradycyjna akcja zostaje tu zastąpiona przez porządek wzorowany na kompozycji muzycznej oraz porządek snu. Rytm sztukom Gombrowicza nadaje wewnętrzne napięcie, które rodzi się w każdorazowym akcie międzyludzkiej relacji. Określa go przede wszystkim wymienność ról i konwencji nieustannie narzucanych nam przez innych.

Kolejnym znanym twórcą teatru absurdu jest Tadeusz Różewicz, którego wczesna twórczość została osadzona przede wszystkim w tragedii doświadczenia wojennego, rozbijającego stabilność świata i ludzkiej tożsamości. O tym mówi np. „Kartoteka”. Z kolei inne dramaty Różewicza, np. „Stara kobieta wysiaduje”, koncentrują się na konfrontacji człowieka ze współczesną kulturą masową. Należy również pamiętać o sztukach Sławomira Mrożka, którego jednoaktówki („Na pełnym morzu”, „Karol”, „Zabawa”), a także większe dramaty („Tango”, „Emigranci”) stanowią przykład wyśmienitego wykorzystania czarnego humoru, absurdu i groteski, a jednocześnie nie pozostają wolne od sensów politycznych i parabolicznych.

Polecamy również:

  • Esej - definicja, cechy, przykłady

    Essai po francusku oznacza „próbę” – od tego też słowa wywodzi się nazwa gatunku. Jest on gatunkiem z pogranicza literatury pięknej i naukowej, wypowiedzią prezentującą pogląd autora w jakiejś kwestii. Najczęściej wyraża jego punkt widzenia na tematy filozoficzne, artystyczne, czasami... Więcej »

  • Dziennik - definicja, cechy, przykłady

    Dziennik intelektualny to gatunek literacki, który wyodrębnił się na przełomie XVIII i XIX wieku we Francji. Forma ta powstała na fali romantycznego indywidualizmu, a więc przekonania, że intymne przeżycia i doświadczenia człowieka mają istotne znaczenie, także dla literatury i sztuki. Więcej »

  • Reportaż - definicja, cechy, przykłady

    Reportaż wykształcił się w drugiej połowie XIX stulecia, co było ściśle związane z rosnącym znaczeniem prasy, która często podejmowała bieżącą tematykę, obrazując zawiłości ludzkiego życia, opisując postęp technologiczny, najnowsze wydarzenia kulturalne, relacjonowała również podróże do... Więcej »

  • Powieść fantastyczno-naukowa - definicja, cechy, przykłady

    Powieść fantastyczno-naukowa wywodzi się z formy literackiej utopii oraz literatury wykorzystującej motyw nieprawdopodobnych podróży na inne planety. Jako prototyp gatunku można wskazać np. „Tamten świat” Cyrana de Bergeraca z XVII wieku czy fragmenty „Podróży Guliwera”... Więcej »

  • Antyutopia - defincja, cechy, przykłady

    Antyutopia (lub inaczej dystopia) według „Słownika terminów literackich” to „utopia negatywna”, a więc literackie wyobrażenie przyszłości, w której panuje totalitarny porządek społeczny, jednostka jest całkowicie poddana kontroli zewnętrznego sterowania (np. państwa), a wolność... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 1 =
Ostatnio komentowane
To ja ola
• 2025-01-20 14:10:30
bardzo się przyda na ściągi na kartkówki
• 2025-01-16 13:41:59
Latwe
• 2025-01-15 18:41:38
super
• 2024-12-21 22:05:33
ok
• 2024-12-15 19:31:35