Interpretacja
„Artysta” to opowiadanie Sławomira Mrożka, którego tematem jest zbyt wygórowana ambicja.
Głównym bohaterem tekstu jest kogut starający się o posadę lwa w cyrku. Po odrzuceniu jego kandydatury przez Dyrektora Cyrku, Kogut obraża się, czując się wielce niepocieszony, przekonany, że byłby świetnym lwem.
Opowiadanie Mrożka gatunkowo bliskie jest bajki, czyli opowiastki z wyrazistym morałem, w której zwierzęta występują jako maski określonych typów ludzkich – zabieg ten nazywamy personifikacją. Bajka posługuje się jeszcze alegorią, czyli „mówieniem obrazowym”, której u Mrożka z kolei brakuje.
Postawa Koguta symbolizuje próżność i pewność siebie, które pozwalają mu starać się o rolę lwa, symbolu siły, opanowania i władzy. Zupełnie nie zdaje on sobie sprawy z braku talentu czy nawet uroku osobistego.
Nieprzypadkowo towarzyszem Koguta jest Lis – zwierzę symbolizujące przebiegłość, spryt, a nawet oszustwo i nieuczciwość. Te cechy są bardzo zbliżone do postawy Koguta, zwłaszcza, że Lis nie uświadamia przyjaciela o jego wadach i błędnym myśleniu, ale wtóruje mu, a następnie wręcz z niego szydzi.
Zwierzętom towarzyszy jeszcze narrator, co wnioskujemy po pierwszoosobowej narracji, lecz nie wiemy czy i jakim jest zwierzęciem. Występuje w opowiadaniu jako postać neutralna.
Zgłaszając się do cyrku, Kogut zapragnął być kimś więcej niż tylko wiejskim ptakiem – kierował się przy tym chęcią zabłyśnięcia poprzez udawanie kogoś lepszego, silniejszego. Ptak jest odzwierciedleniem artysty-celebryty, karierowicza z wielkimi oczekiwaniami wobec samego siebie i otoczenia, który nie potrafi adekwatnie ocenić swoich umiejętności. Dla tego typu artysty prawdziwa sztuka i prawda nie mają znaczenia.
 |
Morał
Z opowiadania Mrożka wypływa morał mówiący o tym, że owszem, należy dbać i walczyć o swoje marzenia, ale jednocześnie siły należy mierzyć na zamiary. Sama ambicja jest zjawiskiem pozytywnym, jednak gdy towarzyszy jej realna ocena możliwości.
Aby móc zrealizować swoje marzenia, nawet z pozoru nierealne, potrzebna jest również ciężka i pokorna praca, której Kogutowi zabrakło.
Warto pamiętać, że postawa roszczeniowa i poprzestanie na oczekiwaniach do niczego nie prowadzi, natomiast uczciwa praca, jak również porażki nas kształtują pozytywnie, jeśli wyciągamy z nich wnioski.