się intelektualistów do zmieniających się warunków życia.
Charakterystyczne dla paraboli jest także uproszenie kreacji bohaterów. Autor skupił się na tych cechach, które można uogólnić, tak, by tworzyły one pewien schemat, exemplum. Bohaterowie Miłosza są więc jednoznaczni i nie posiadają indywidualnych cech osobowych. Dzięki temu utwór staje się uniwersalnym studium na temat postaw wobec absolutyzmu i zniewolenia.
Jak przyznał sam autor: „(…) Polska była tylko materiałem przykładowym. Ale w moim zamierzeniu chodziło o pokazanie fenomenu światowego, nie lokalnego, polskiego. Polska to tylko egzemplifikuje (...)”.
Biorąc pod uwagę głosy odbiorców, tak właśnie się stało. Na przykład dla Karla Jaspersa „Zniewolony umysł” to dzieło o wymowie moralnej, będące głosem sumienia wołającym o zachowanie podstawowych wartości. Dla Witolda Gombrowicza to z kolei dowód na to, że „człowiek może zrobić wszystko z drugim człowiekiem”.
W Polsce odczytano dzieło jednoznacznie – jako komentarz do aktualnej rzeczywistości społeczno-politycznej. W tym kontekście „Zniewolony umysł” stanowił ukazanie procesów indoktrynacji obywateli przez komunistyczną propagandę na przełomie lat 40. i 50.
Miłosz ukazywał