Amos Oz - biografia i twórczość

Amos Oz urodził się w 1939 roku w Jerozolimie, jego prawdziwe nazwisko to Klausner. Rodzice Oza przybyli do Palestyny z Odessy w latach trzydziestych. Chłopiec dorastał w kibucu Hulda. Po ukończeniu szkoły średniej odbył służbę wojskową, potem rozpoczął naukę na Uniwersytecie Hebrajskim. Studiował historię literatury i filozofię. W 1966 r. wrócił do kibucu, gdzie podjął pracę nauczyciela. Jednocześnie był też rolnikiem. Tak spędził 20 lat. W tym czasie zaczął pisać.

Debiutował w 1965 roku tomem opowiadań „Tam gdzie wyją szakale”. Był uczestnikiem walk arabsko-izraelskich. Brał udział m.in. w wojnie sześciodniowej w 1967 roku i wojnie Jom Kipur, walcząc w 1973 na Wzgórzach Golan.

W 1986 opuścił kibuc i zamieszkał w mieście Arad. Amos Oz jest współzałożycielem Szalom Achszaw, pokojowej organizacji dążącej do zażegnania konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Obecnie pracuje jako wykładowca literatury na Uniwersytecie im. Ben-Guriona w Beer Szewie.

Pisarz był wielokrotnie nagradzany, otrzymał m.in.: Nagrodę Pokojową Księgarzy Niemieckich,  Nagrodę Izraela, Prix Culture, Goethe-Preis, Nagrodę Księcia Asturii, Heinrich-Heine-Preis. Od pewnego czasu wymienia się go także jako kandydata do literackiej Nagrody Nobla.

Amos Oz - twórczość

Amos Oz to pisarz, eseista i publicysta, tworzący po hebrajsku. Uważa się go za najwybitniejszego współczesnego pisarza izraelskiego. W jego dorobku znajdują się powieści, opowiadania, eseje. Pisarz jest zwolennikiem kompromisu między Izraelem i Palestyńczykami. Nawołuje do zażegnania konfliktów zarówno w swojej twórczości literackiej, jak i publicystycznej, a także w licznych publicznych wystąpieniach.

W eseju „Fanatyk jest chodzącym wykrzyknieniem” Oz pisze: „Czytajcie literaturę, a zostaniecie uleczeni z fanatyzmu”. Pisarz ostrzega przed fanatyzmem, który jest przyczyną nietolerancji i wojen. Literatura ma być lekarstwem na brak wyobraźni. Autor jest przekonany, że literatura ma moc zmieniania świata. Poprzez ukazywanie różnorodności uczy empatii, tolerancji, zrozumienia.

W tym samym eseju Oz zwraca uwagę na jeszcze jeden istotny aspekt literatury – humor. Dzięki niemu człowiek uczy się patrzeć na siebie oczami innych. Humor to narzędzie w walce z fanatyzmem i szerzej – ze złem. Dlatego twórczość pisarza nie stroni od ukazywania zabawnych stron ludzkiej natury.

Amos Oz porusza tematy uniwersalne, ważne w życiu każdego człowieka: miłość, młodość, śmierć, kwestie wiary i walki o przekonania. Akcja jego utworów często rozgrywa się w realiach palestyńsko-izraelskiego konfliktu, ale pisarz zawsze zachowuje dystans. Nie staje po żadnej ze stron, unika jednoznacznych osądów. To czytelnik ma dokonać oceny. W sporach politycznych i ideowych szuka prawdy o człowieku.

Amos Oz - wybrane utwory

„Mój Michał”, „Dotknij wiatru, dotknij wody”, „Aż do śmierci”, „Czarna skrzynka”, „Fima”, „Pantera w piwnicy”, „Opowieść o miłości i mroku”, „Jak uleczyć fanatyka”, „Nagle w głębi lasu”, „Rymy życia i śmierć”, „Sceny z życia wiejskiego”.

Amos Oz/ fot. Mariusz Kubik (2005)