Kontrkultura to zjawisko, w które wpisuje się kontestacja głównego nurtu obowiązującej kultury. Różnorodne nurty kontrkulturowe wynikają zatem ze sprzeciwu wobec ograniczeń narzucanych człowiekowi najczęściej przez kapitalistyczną kulturę Zachodu. Chodzi tu o bunt wobec kulturowych stereotypów, schematyzmu w myśleniu, konsumpcjonizmu czy nieobecności duchowej głębi. Kultura alternatywna sytuuje się więc przede wszystkim w opozycji do kultury masowej.
Za początek tego zjawiska uważa się kontestacyjne ruchy młodzieżowe we Francji w maju 1968 roku oraz w innych częściach Europy i Stanów Zjednoczonych. W wyniku tego wyłoniło się kilka subkultur, które miały wymiar kontestacyjny. Najsłynniejszą z nich byli hipisi, którzy stworzyli alternatywny typ obyczajowości. Jego najpełniejszym wyrazem były słynne komuny hipisowskie – całkowite odrzucenie instytucji małżeństwa i rodziny. Podstawą ich ideologii stało się odwrócenie od dóbr konsumpcyjnych, deklarowanie pacyfizmu i uprawianie wolnej miłości. Centralne znaczenie miała tu idea wolności od wszelkich społecznych czy politycznych ograniczeń. Hipisi stworzyli też rodzaj duchowości inspirowanej religiami orientalnymi, np. buddyzmem czy hinduizmem.
Inną subkulturą nastawioną opozycyjnie wobec dominującego systemu kultury był punk. Jego geneza wiąże się ściśle z muzyką – powstaniem punk rocka, a więc zespołów takich, jak The Clash i The Sex Pistols, operujących stylistyką rocka garażowego. W latach 80. wyodrębnił się hardcore punk. Punk obejmuje nie tylko muzykę, ale też taniec – pogo, charakterystyczny sposób ubioru, wydawanie niezależnych pism i płyt (zinów) i światopogląd buntu. Kontrkultura ta odegrała znaczącą rolę np. w Polsce w latach 80. jako wyraz sprzeciwu wobec ograniczeń autorytarnej władzy.
W środowisku afroamerykańskim w Stanach Zjednoczonych zrodził się natomiast niekomercyjny hip-hop rozumiany jako specyficzna kultura alternatywna. Jego istotą jest bunt wobec cywilizacji konsumpcyjnej, pogoni za pieniądzem oraz różnych form wykluczenia i dyskryminacji. Hip-hop również wiąże się z określonym stylem ubioru, tańca – breakdance i grafiki – graffiti.
Kontrkultura przejawia się zatem na wielu różnych płaszczyznach: w obyczajowości, muzyce, grafice czy filmie. Interesującym nurtem amerykańskiego kina alternatywnego są np. filmy Jima Jarmuscha. „Nieustające wakacje”, „Inaczej niż w raju”, „Poza prawem”, „Mystery Train” były wymierzone przede wszystkim w amerykański mit sukcesu i dobrobytu, obnażały Amerykę biedy i społecznej izolacji.
Kontrkultura - definicja, przykłady, znaczenie
Polecamy również:
-
Muzyka współczesna - opracowanie
Muzyka współczesna kontynuuje oczywiście wiele form i gatunków, które ukształtowały się jeszcze w dwudziestoleciu, jak jazz czy blues. Pojawiają się w jej obrębie jednak również formy nowe, powstające gównie z rozmaitych wariacji i przekształceń wcześniejszych konwencji. W latach... Więcej »
-
Radio i telewizja - rozwój
Prace nad wynalezieniem radia trwały od XIX wieku, a pierwsza audycja radiowa odbyła się w 1914 roku w Belgii. Gwałtowny rozwój radia miał jednak miejsce w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1919 roku powstało RCA (Radio Corporation of America), którego wynalazcą był Lee De Forest. Więcej »
-
Film i kino współczesne - charakterystyka i twórcy
Koniec lat 40. w filmie amerykańskim to kontynuacja nurtu noir (kino czarne), który rozwijał się pod wpływem wielkiej literatury, zwłaszcza dzieł Ernesta Hemingwaya. Kino to opierało się na schemacie kryminalnym i wykorzystywało podstawowe atrybuty tego gatunku: nocny labirynt miasta, światła latarni, broń i... Więcej »
-
Teatr i dramat współczesny - cechy, przykłady, autorzy
Na początku lat 50. tworzą jeszcze tak wielkie osobowości teatru, jak Eugene O’Neill, nawiązujący do teatru antycznego czy Bernard Shaw, twórca słynnych komedii („Pigmalion”, „Profesja pani Warren). Więcej »