Kubizm - geneza i nazwa
 |
| Juan Gris „Gazeta i talerz z owocami” (1916) |
Kubizm to awangardowy kierunek w sztukach plastycznych (architekturze i rzeźbie), który opiera się na specyficznym podejściu do bryły geometrycznej. Polega on mianowicie na rozczłonkowaniu bryły na luźno zestawione elementy i rezygnacji z perspektywy.
Kierunek ten zrodził się we Francji na początku XX wieku. Nazwa pochodzi od słowa „le cubus”, znaczącego tyle co – „sześcian”, „kostka”. Twórcami estetyki kubizmu byli: Pablo Picasso i Georges Braque. Kierunek ten całkowicie odcina się od sztuki tradycyjnej, której podstawową zasadą było mimetyczne przedstawianie rzeczywistości. Kubizm stanowi więc bunt wobec form zastanych, odzwierciedla chaos świata, ale oferuje też możliwość zbudowania go na nowo, według innych reguł. Artyści tego nurtu rezygnują z perspektywy nieruchomego oka, wprowadzając do obrazu zasadę oglądania przedmiotu iejako w ruchu – na wszystkich płaszczyznach jednocześnie.
Kubizm - założenia i cechy
W rozwoju tego kierunku wyróżnia się trzy fazy. Są to: prekubizm, w którym nie występują jeszcze silne kontrasty, jest inspirowany malarstwem Cezanne’a i elementami sztuki afrykańskiej.
Kubizm analityczny, zbliżony do estetyki abstrakcji, to niejako dojrzała forma tego kierunku. Posługuje się on charakterystycznym zestawem ciemnych barw i odwołuje do reguł rządzących procesem myślenia (zwłaszcza dorysowywania w wyobraźni brakujących elementów przedmiotów).
 |
| Tadeusz Makowski „Palacze fajek” (1931) |
Kubizm syntetyczny polega z kolei na łączeniu różnych faktur, np. wklejaniu do obrazu fragmentów gazet, szkła czy piasku, operuje bardziej optymistycznymi barwami, a także mniejszą skalą deformacji.
Tematyka obrazów kubistycznych oscyluje zarówno wokół martwej natury, jak i portretu osoby. Kubizm w założeniu odzwierciedla mechanizm postrzegania przedmiotu przez ludzkie zmysły, które deformują całość, natomiast umysł dokonuje rekonstrukcji. Ważną rolę odgrywa tu również wyobraźnia artysty, która stanowi narzędzie twórcze.
Kubizm - przedstawiciele i przykłady dzieł
Słynne dzieła tego nurtu to: „Portret Gertrudy Stein”, „Panny z Avionionu” Pabla Picassa, „Kompozycja z asem treflowym”, „Portugalczyk” Braque.
Obok tych dwóch twórców estetyką kubizmu posługiwali się również: Juan Gris, Francis Picabia i Jean Metzinger. Wpływy kubizmu na malarstwo polskie widać głównie w twórczości Tadeusza Makowskiego.