 |
| Marcel Duchamp |
Marcel Duchamp urodził się w 1887 roku we Francji w zamożnej rodzinie artystycznej (jego dwaj bracia i siostra zajmowali się malarstwem, poezją i rzeźbą). Duchamp studiował na Academie Julian, jednak nauka akademicka zbytnio nie zajmowała tego wielkiego indywidualisty. Jego pierwsza poważna wystawa (głównie dzieł o charakterze karykatury) odbyła się w 1909 roku w Salonie Jesiennym w Paryżu.
W swoich wczesnych pracach Duchamp inspirował się malarstwem Cenzanne’a, fowistów, a także kubizmem. Już w 1912 roku namalował słynny „Akt schodzący po schodach nr 2”. Obraz ten, wystawiony w Nowym Jorku, zapoczątkował światową sławę malarza. Należał on wówczas do grupy artystycznej „Złoty podział”.
Twórczość Duchampa zapowiadała dadaizm, zwłaszcza wynalezione przez niego „ready-mades”. Oficjalnie z dadaizmem artysta związał się na początku lat 20. Malarz był głównym propagatorem tej estetyki w Stanach Zjednoczonych. Współtworzył czasopisma promujące dadaizm: „291”, „The Blind Man”, „Rongwrong”. W 1923 roku na jakiś czas porzucił twórczość artystyczną, by zająć się grą w szachy oraz konstruowaniem urządzeń kinematograficznych.
Duchamp słynął ze skandalicznych i ekscentrycznych zachowań, między innymi pozował do zdjęć w kobiecym przebraniu. W 1927 roku ożenił się z Lydie Sarazin-Levassor, jednak małżeństwo rozpadło się zaledwie po kilku miesiącach.
W latach 30. Duchamp zaczął tworzyć w estetyce surrealistycznej. Od 1943 roku zamieszkał na stałe w Nowym Jorku. W 1954 r. w wieku 67 lat ożenił się po raz drugi, z Alexine Sattler. Nieustannie podróżował po Europie, ale też po Japonii i Stanach Zjednoczonych.
Zmarł w 1968 roku w Neuilly-sur-Seine na skutek zatoru żył. Duchamp stworzył dla siebie epitafium, które umieszczono na jego grobie: „Zresztą, to zawsze inni umierają…”.
Marcel Duchamp - charakterystyka twórczości
Marcel Duchamp był jednym z najważniejszych artystów awangardowych XX wieku, prekursorem większości nowoczesnych prądów: dadaizmu, a następnie pop artu, happeningu czy konceptualizmu.
Wczesne prace artysty powstawały pod wpływem impresjonistów i Cezanne’a („Raj”, „Portret doktora R.”). Prawdziwy przełom stanowił obraz „Akt schodzący po schodach nr 2”, który uznano za prowokacyjny i awangardowy. Dzieło to zapoczątkowało wielką karierę Duchampa i dało mu szansę na podbicie Nowego Jorku. To właśnie tam od 1913 roku artysta zaczął tworzyć przedmioty nazywane przez niego „ready-made”. Były to prowokacyjne dzieła, polegające na przekształcaniu zwykłych rzeczy spełniających funkcję użytkową w przedmioty sztuki. Najsłynniejsze z tej serii to: „Koło rowerowe”, pisuar („Fontanna”), „Suszarka do butelek”, „Szufla do śniegu”.
 |
| Marcel Duchamp przebrany za kobietę (1921) |
W 1919 roku Duchamp stworzył słynny wizerunek Mony Lizy z wąsami (podpisany „L.H.O.O.Q”), czyli reprodukcję dzieła Leonarda da Vinci z domalowanym męskim zarostem.
Duchamp sięgał również po metodę kolażu, czego przykładem są dzieła wykonywane na szkle inkrustowanym blachą cynkową, papierem i drutem („Panna młoda rozebrana przez swoich kawalerów jednak. Wielka szyba”).
Kolejną prowokacją Duchampa było wystąpienie na zdjęciach Mana Raya w roli kobiety, Rose Selavy. Artysta eksperymentował również w dziedzinie szachów, które uważał za sztukę oraz muzyki.