Trudno dokładnie zdefiniować koncepcję rzeźby dwudziestolecia międzywojennego, podobnie zresztą jak np. malarstwa, ponieważ przedział czasowy 1918-1939 nie pokrywa się z okresem aktywności najważniejszych kierunków artystycznych w tej dziedzinie. Wiele z nich zostało zapoczątkowanych znacznie wcześniej, bo na początku XX wieku.
 |
| Auguste Rodin „Myśliciel” |
Z pewnością wielkim prekursorem nowoczesnej rzeźby był francuski artysta Auguste Rodin, tworzący wybitne dzieła nawiązujące do symbolizmu i impresjonizmu. Tak jak Paul Cezanne w malarstwie, podobnie Rodin w rzeźbie zainspirował kierunki awangardowe, ale też neoklasyczne.
W dziełach tego okresu można zatem wyróżnić prąd kubistyczny, reprezentowany przez Pabla Picassa czy Alexandra Archipenko. Polegał on na rozbiciu jednolitej bryły na szereg mniejszych elementów i stosowaniu techniki kolażu. Archipenko nawiązywał do motywów ukraińskiego folkloru i stworzył swoistą syntezę rzeźby i malarstwa (tzw. skulptomalarstwo). Jego znanymi dziełami były: „Kobieta przed lustrem”, „Kobieta czesząca włosy”, „Tors w przestrzeni”. Inni rzeźbiarze-kubiści to Fernand Leger czy Julio Gonzales („Atlas”).
Stosunkowo niewiele rzeźb powstało w obrębie dadaizmu, można tu wymienić dzieła Umberta Boccioni („Rozwinięcie butelki w przestrzeni”, „Dynamizm konia”), a także Marcela Duchampa i Hansa Arpa.
Kolejnym ważnym kierunkiem był konstruktywizm, czyli odmiana abstrakcjonizmu, polegająca na tworzeniu oderwanych od realizmu kształtów, gdzie nośnikiem znaczenia stawały się relacje pomiędzy poszczególnymi elementami. Rzeźbę tę reprezentowali Vladimir Tatlin („Pomnik trzeciej Międzynarodówki”) i Naum Gabo („Głowa konstruktywistyczna”, „Konstrukcja linearna”).
Surrealizm to z kolei dzieła inspirowane snem, mechanizmami działania pamięci i, oczywiście, psychoanalizą. Jego najważniejsi przedstawiciele w zakresie rzeźby to Joan Miro i Salvador Dali („Anioł surrealistyczny”).
Należy również pamiętać, że w latach 30. w Związku Radzieckim oraz w hitlerowskich Niemczech powstała rzeźba socrealistyczna, charakteryzująca się monumentalną formą, kultem pracy, heroizacją postaci, a przede wszystkim utopijnością przedstawianej rzeczywistości. Przedstawiciele tego nurtu to: Wiera Muchina („Robotnik i kołchoźnica”), Arno Breker („Zwycięzca”) i Josef Thorak („Praca”).
Rzeźba dwudziestolecia międzywojennego w Polsce
 |
| Pomnik J. Dietla w Krakowie autorstwa X. Dunikowskiego/ fot. Jan Mehlich (2008) |
Polska rzeźba dwudziestolecia to przede wszystkim twórczość Edwarda Wittinga, Henryka Kuny, Augusta Zamoyskiego czy Xawerego Dunikowskiego.
Dzieła Wittinga w okresie międzywojennym były utrzymane w konwencji tak zwanego nowego klasycyzmu, którego twórcy skupiali się wokół grupy „Rytm”. Neoklasycyzm charakteryzował się ewolucyjnym podejściem do tradycji, bazując na niej, zawierał elementy nowatorskie. Znane dzieła Wittinga pochodzące z tego czasu to: Pomnik Lotnika w Warszawie, Nagrobek Jana Wojsznar-Opelińskiego na Cmentarzu Powązkowskim, Pomnik Juliusza Słowackiego w Warszawie, Popiersie Gabriela Narutowicza.
W podobnej estetyce tworzył Kuna, komponując swoje rzeźby harmonijnie i z gładkich powierzchni. Tworzył dzieła monumentalne, np. „Rytm” w Parku Skaryszewskiego w Warszawie.
Odmienny kierunek reprezentował August Zamoyski, który współtworzył grupę Ekspresjonistów Polskich, a następnie Formistów. Z tego okresu pochodzą takie dzieła jak: „Portret Rogera Raczyńskiego”, „Ich dwoje” czy „Portret Antoniego Słonimskiego”. Od 1924 roku Zamoyski tworzył jednak dzieła realistyczne, głównie akty i rzeźby kobiet („Wenus”, „Wierka”, „Rhea czyli Ziemia”). Rzeźby formistyczne były również specjalnością Zbigniewa Pronaszki (np. „Portret Tytusa Czyżewskiego).
Międzynarodową sławę zdobyły dzieła krakowskiego artysty Xawerego Dunikowskiego, zwłaszcza cykl „Głowy wawelskie” i Pomnik prezydenta miasta Józefa Dietla. Słynną rzeźbiarką wywodzącą się ze szkoły Dunikowskiego była Maria Jarema (np. „Akt”).