Paul Cézanne |
Paul Cézanne uważany jest dzisiaj za jednego z najważniejszych twórców w historii malarstwa. Jego dokonania artystyczne postrzegane są jako połączenie między sztuką XIX stulecia (impresjonizm) a tą, którą przyniósł następny wiek (chodzi tutaj głównie o kubizm).
Biografia
Francuski malarz urodził się w niewielkim miasteczku Aix-en-Provence (w południowo – wschodniej części kraju Napoleona). Jego ojciec – Louis-Auguste Cézanne był współudziałowcem w Banku Cézanne & Cabassol (pieniędzy dorobił się na wytwarzaniu kapeluszy), co dawało rodzinie środki wystarczające do życia. Jednakże w małej miejscowości mężczyzna nie cieszył się popularnością, gdyż pochodził z ubogiej rodziny oraz przez długi czas pozostawał w nieformalnym związku z Anne-Elisabeth Honorine Aubert – matką Paula i pozostałych dzieci państwa Cézanne. Była to ponoć kobieta niezwykle wrażliwa i żywo interesująca się sztuką, co miała przekazać przyszłemu artyście.
Dziewczyna przy pianinie (1868-69) |
Kiedy Paul Cézanne miał 10 lat, zaczął uczęszczać do Szkoły Świętego Józefa. Następnym etapem jego edukacji był College Bourbon, w którym młody malarz zaprzyjaźnił się z Emilem Zolą oraz Baptistinem Bailem (razem tworzyli „trójkę nierozdzielnych”). Później, zgodnie z wolą ojca, Paul Cézanne rozpoczął studia prawnicze w Aix-en-Provence, a równocześnie uczęszczał na liczne lekcje rysunku. Jednak już w 1861r. porzucił studia i przeniósł się do Paryża, by dalej doskonalić swe zdolności. Do takiej decyzji zachęcał go Zola, który w tym czasie przebywał już w stolicy. Ojciec malarza, pomimo wcześniejszych obiekcji, przystał na tę decyzję i obdarzył go wsparciem (później odziedziczył po nim 400 000 franków, dzięki czemu nigdy nie miał kłopotów finansowych).
W 1869r. Paul Cézanne poznał nastoletnią jeszcze modelkę – Hortense Fiquet – z którą zamieszkał. Para wkrótce doczekała się syna, o czym malarz nie powiadomił swej rodziny (obawiał się ich reakcji). Gdy wybuchła wojna francusko-pruska Cézanne i jego ukochana przenieśli się do niewielkiej miejscowości pod Marsylią – Estaque. Miejsce to szczególnie mocno wpłynęło na twórcę, który jeszcze kilkukrotnie wracał tam, by utrwalać okoliczne pejzaże.
Tłusty czwartek (1888)/ The Yorck Project |
Lata siedemdziesiąte przyniosły artyście pierwsze poważniejsze sukcesy (wcześniej nie znalazł uznania w Salonie). Swoje prace często wystawiał wspólnie z impresjonistami (jednym z jego przyjaciół był Camille Pissarro). Pierwszego samodzielnego wernisażu Cézanne doczekał się dopiero w 1895r., a w organizacji pomógł mu paryski sprzedawca i znawca sztuki – Ambroise Vollard. Do tego czasu artysty, chociaż cenionego, nie traktowano jako jednego z ważniejszych francuskich malarzy.
Znaczącą datą w życiu Cézanne’a był rok 1886. To właśnie wówczas poślubił swą długoletnią partnerkę, co poprawiło jego stosunki z ojcem. Także w tym czasie doszło do zerwania przyjaźni z Zolą, który stworzył powieść „Arcydzieło” opowiadającą o malarzu niemogącym zrealizować swych pragnień artystycznych, czego skutkiem było jego samobójstwo. Cézanne doszukał się analogii do swego życia i wystosował pismo do Zoli zawierające chłodne podziękowania za poświęcenie mu książki.
Zatoka Marsylska widziana z Estaque (1883 - 1885)/ The Yorck Project |
Paul Cézanne zmarł 22 października 1906r. Przyczyną jego zgonu było bardzo silne przeziębienie, jakiego nabawił się podczas malowania plenerów.
Twórczość
Twórczość Paula Cézanne’a jest trudna do jednoznacznego sklasyfikowania. Przez długi czas pozostawał on pod wpływem impresjonistów i malował pejzaże. Później trochę odwrócił się od sposobu postrzegania przez nich rzeczywistości i rozpoczął samodzielne poszukiwania. Niezwykle ważną rolę w jego dziełach pełniła perspektywa – Cézanne zawsze starał się uzyskać jak najbardziej oryginalny punkt widzenia na daną rzecz, zjawisko, miejsce. Na swoich obrazach kształty przedstawiał w taki sposób, że zbliżały się do figur geometrycznych (kubizm).
Chłopiec w czerwonej kamizelce (około 189 |
Badacze twórczości Cézanne’a wymieniają cztery najważniejsze etapy jego życia artystycznego: okres „ciemny” (1861 – 1870), okres impresjonistyczny (1870 – 1878), okres dojrzały (1878 – 1890) oraz okres schyłkowy (1890 – 1905). Każdy z nich przyniósł inne dzieła i odmienny sposób patrzenia na malarstwo. W pierwszym pozostawał pod wpływem impresjonistów, jednak ze względu na swoje specyficzne podejście do świata (był nieśmiały, wycofany, przejawiał tendencje do popadania w depresję) stosował głównie ciemne, ciężkie barwy. Drugi etap rozwinął się głównie pod wpływem przyjaźni z Pissarrem. Cézanne zaczął tworzyć dzieła wpasowujące się w nurt impresjonizmu. W trzecim periodzie francuski artysta nadal nawiązywał do impresjonizmu, lecz coraz bardziej uwidaczniała się tendencja do geometryzacji kształtów. W ostatnim okresie życia Cézanne zdobył znaczną sławę, a jego twórczość cieszyła się popularnością. Jednakże coraz mocniej dokuczały mu problemy zdrowotne oraz psychiczne (sprawiał wrażenie bardzo wyalienowanego). W tym czasie jego dzieła sięgały do tematyki ostatecznej, a pojawiające się w nich kształty były już zapowiedzią kubizmu.
Dom powieszonego (1873) |
Najważniejsze dzieła
„Dziewczyna przy pianinie” (1868 – 1869), „Gracze w karty” (1893 – 1896), „Góra Sainte-Victoire z wielką sosną” (1886), „Chłopiec w czerwonej kamizelce” (1890), „Zatoka Marsylska widziana z Estaque” (1883 – 1885), „Dom powieszonego” (1873), „Brzoskwinie i gruszki” (1890 – 1894), „Uwertura do >>Tannhäusera<<” (1869), „Góra Sainte-Victoire z wielką sosną” (1886).