 |
| Edgar Degas - autoportret (ok. 1863) |
Edgar Degas przyszedł na świat 19 lipca 1834 r. w Paryżu jako najstarsze dziecko z piątki potomstwa państwa De Gas (będąc już dorosłym człowiekiem, postanowił połączyć dwa człony nazwiska rodziców). Jego matka – Célestine Musson De Gas – pochodziła z Nowego Orleanu (była Kreolką), a ojciec – Augustin De Gas – pracował jako bankier. Już wieku 13 lat młody malarz został osierocony przez matkę. Od tego czasu jego wychowaniem zajmowali się głównie ojciec i dziadek.
Pierwszą szkołą, do jakiej uczęszczał Edgar Degas, było paryskie Lycée Louis-le-Grand, jedna z najbardziej znanych szkół średnich w stolicy Francji. W wieku 18 lat zaczął tworzyć pierwsze dzieła, a czynił to w swoim pokoju, który przerobił na pracownię. W tym samym czasie zarejestrował się w Luwrze jako kopista, co dowodzi, że był niezwykle utalentowanym młodzieńcem. Jednakże, pomimo niezaprzeczalnych zdolności, ojciec oczekiwał od syna, iż ten rozpocznie studia na kierunku prawniczym. Degas tak też postąpił i w 1853 r. zaczął naukę na uniwersytecie w Paryżu.
Zawiły świat kodeksów nie był tym, co fascynowało go najbardziej, więc nieustannie podejmował kolejne kroki, by rozwijać swoje zdolności artystyczne. Wielki wpływ miało na niego spotkanie z Jeanem Augustem Ingresem – francuskim klasykiem – który przepowiadał Degasowi wielką przyszłość. Tak więc w kwietniu 1855 r. młody twórca rozpoczął studia na École des Beaux-Arts (elitarny paryski odpowiednik Akademii Sztuk Pięknych). Tam jego nauczycielem został Louis Lamothe.
 |
| Edgar Degas „Rodzina Bellelli”/ The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002 |
W 1856 r. Edgar Degas udał się do Neapolu, gdzie zatrzymał się u rodziny. W Italii zajmował się kopiowaniem dzieł włoskich artystów oraz tworzeniem własnych obrazów. To właśnie tam poczynił przygotowania (szkice) do obrazu „Rodziny Bellelli”, nad którym prace finalizował przez 8 lat od czasu powrotu do Paryża (1859). Pierwsza połowa lat 60. upłynęła Degasowi pod znakiem pragnienia, by jego dzieła zaistniały na Salonie. Z tego powodu tworzył głównie obrazy historyczne – sięgające tematyką czasów antycznych.
W czasie wojny francusko-pruskiej (1870-1871) Degas dołączył do armii. W trakcie szkolenia strzeleckiego odkryto u niego wadę wzroku. Dolegliwość ta stała się później jedną z największych obaw Degasa. Po wojnie artysta udał się do Nowego Orleanu, gdzie przebywała jego rodzina. Tam namalował jeden ze swoich najbardziej znanych obrazów – „Biuro Bawełny w Nowym Orleanie”. Dzieło cieszyło się wielkim uznaniem i okazało się jedynym płótnem, jakie malarz sprzedał do muzeum za swojego życia.
Do Paryża Degas powrócił w 1873 r. W następnym roku zmarł jego ojciec. W trakcie załatwiania formalności związanych z pogrzebem i spadkiem wyszło na jaw, iż brat Edgara – Rene – doprowadził rodzinę do olbrzymich długów. By je spłacić, Degas sprzedał swój dom oraz odziedziczoną kolekcję sztuki. Zmuszony był także oddawać za pieniądze swoje dzieła, które w tym czasie produkował wręcz masowo. Jako że nie mógł wystawiać obrazów w Salonie (wciąż odrzucano innowacyjne techniki malarskie), dołączył do grupy młodych artystów zainteresowanych samodzielnym prezentowaniem swojego dorobku.
 |
| Edgar Degas „Absynt”/ The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002 |
Impresjoniści, bo o nich mowa, pierwszą wystawę zorganizowali w 1874 r. Jednym z najważniejszych organizatorów był właśnie Degas, chociaż w rzeczywistości miał mało wspólnego np. z Monetem – nie malował pejzaży, cechowało go bardziej tradycyjne podejście do sztuki. Degas miał również problemy z dostosowaniem się do intensywnej autopromocji tej grupy.
Kiedy sytuacja finansowa Degasa uległa poprawie, artysta powrócił do swojego ulubionego zajęcia – kolekcjonowania obrazów największych mistrzów malarstwa. Od lat 80. pasjonował się także fotografią, przy czym sam często robił zdjęcia (czassmi nawet na tym zarabiał).
Prywatnie był człowiekiem bardzo trudnym w relacjach. Zwykł ponoć mawiać, ze artysta nie powinien mieć przyjaciół, a jego obowiązkiem jest koncentrowanie się na twórczości. Ostatnie lata życia spędził więc w samotności. W dodatku miał poważne problemy ze wzrokiem, co nie pozwalało mu zajmować się sztuką. Czas spędzał przeważnie na wędrowaniu po Paryżu – mieście, w którym zmarł 27 września 1917 r.
Twórczość Edgara Degas
Degas początkowo tworzył głównie obrazy historyczne, później zwrócił się w stronę nowych tendencji w sztuce, jednak nigdy nie podążył droga innych impresjonistów, np. szlakiem dywizjonizmu (malowanie pejzaży „czystymi”, niemieszanymi barwami), przetartym przez Moneta. W jego sztuce najważniejsi byli ludzie, których Degas często ukazywał w bardzo dynamicznych i interesujących pozach.
Z impresjonistami na pewno łączyły go poszukiwania kolorystyczne oraz próby uchwycenia wspaniałych ulotnych momentów. Nie koncentrował się jednak na czerpaniu inspiracji z natury, a wręcz umniejszał praktykę „wychodzenia” z przyborami z pracowni. Dzisiaj uważa się, że do przedstawicieli tego nurtu został zaliczony ze względu na przyjaźń, jaka łączyła go z grupą. Natomiast w samej twórczości Degasa dostrzega się przede wszystkim wpływy starych mistrzów, których prace namiętnie kolekcjonował.
Degas zajmował się także rzeźbą, jednak na tej płaszczyźnie nigdy nie odniósł znaczących sukcesów (przynajmniej za życia). Wystawił tylko jedno dzieło – „Czternastoletnią tancerkę”, lecz nie zyskało ono przychylności krytyków. Po jego śmierci w pracowni odnaleziono jeszcze ok. 150 woskowych modeli, z których znaczną ilość odlano w gipsie. W późniejszych latach rzeźby Degasa (oraz jego obraz) zaczęły cieszyć się wielkim poważaniem.
Najważniejsze dzieła Edgara Degas
„Rodzina Bellelli” (1859-1867), „Biuro Bawełny w Nowym Orleanie” (1863), „Lekcja tańca” (1874), „Absynt” (1876) „Primaballerina” (1878), „Błękitne tancerki” (1897), „Pijak absyntu” (1901), „List” (1908)