 |
| Gustave Courbet |
Biografia
Gustaw Courbet przyszedł na świat 10 czerwca 1819r. w Ornans. Pochodził z zamożnej, chociaż wielodzietnej rodziny, która utrzymywała się głównie dzięki dużym połaciom ziemi znajdującym się w jej posiadaniu. Wśród jego opiekunów dominowały nastroje antykrólewskie (dziadek Courbeta walczył w Rewolucji Francuskiej). Już w młodości, kiedy pobierał pierwsze nauki w mieszczącym się w Ornans seminarium, przejawiał spore zainteresowanie malarstwem, a w pierwszych próbach za modelki służyły mu siostry. Taka droga rozwoju syna nie podobała się ojcowi przyszłego artysty, gdyż przewidział on dla niego karierę prawniczą.
W wieku 20 lat Courbet udał się do Paryża, gdzie rozpoczął naukę w studiu należącym do Steubena i Hessa. Jednakże doznawszy rozczarowania malarstwem francuskim, szybko porzucił tę drogę i rozpoczął samodzielną edukację. Szczególnie wiele uwagi poświęcał badaniu twórczości starych mistrzów, których dzieła kopiował, będąc w Luwrze.
 |
| Spotkanie (Dzień dobry, Panie Courbet), 1854 |
U progu swojej kariery Courbet próbował przenosić na swoje płótna tematy inspirowane literaturą. Jednakże prędko porzucił ten zamiar i inspiracji do kolejnych dzieł zaczął szukać w otaczającym go świecie. W poglądzie tym utwierdziła go podróż do Niderlandów (1846 - 1847), gdzie bliżej zapoznał się z twórczością Rembrandta i Halsa. W 1853 r. udał się jeszcze do Niemiec, także w celu studiowania tamtejszego malarstwa. Równolegle prowadził intensywną działalność twórczą, malując w tym okresie m. in. „Kamieniarze” oraz „Pogrzeb w Ornans”.
Coraz bardziej znaczące sukcesy ugruntowały pozycję Courbeta jako naprawdę cenionego malarza. Artysta zaczął także dawać wyrazy swojej niechęci wobec rządu. Dzieła wystawiał przede wszystkim w należącej do niego galerii, którą zwano „Pawilonem realizmu”. Mimo to jego płótna wciąż odnosiły sukcesy w Salonie, a poszczególne prace budziły nawet wielkie kontrowersje („Panienki znad Sekwany”). Lata sześćdziesiąte przyniosły zwrot Courbeta ku tematyce mocno erotycznej. Powstające wówczas obrazy niechętnie wystawiano w galeriach, gdyż budziły zbyt wielkie kontrowersje („Pochodzenie świata” zaczęto pokazywać dopiero po 1988r).
 |
| Panienki znad Sekawany, 1856-57 |
W 1870r. pozycja Courbeta była już na tyle mocna, że wraz z innymi malarzami postanowił on utworzyć „Federację artystów”. Był to związek, który za cel stawiał sobie walkę o wolny od cenzury obieg dzieł sztuki (w tym obrazów). Rok później doszło do zrywu rewolucyjnego (Komuna Paryska) skierowanego przeciw rządowi i cesarzowi Napoleonowi III. Courbet poparł buntowników i najprawdopodobniej sam opracował plan zniszczenia kolumny Vendôme (powszechnie uważanej za symbol bonapartyzmu). Doszło do tego 8 maja 1871r. Konsekwencje tego czynu były dla Courbeta opłakane - najpierw skazano go na 6 miesięcy więzienia i grzywnę 500 franków. Prawdziwe problemy zaczęły się dopiero później, gdy sytuacja we Francji uległa stabilizacji, a władza przeszła w ręce nowego rządu. Podjęto decyzję o odbudowie kolumny, a sfinansowanie tego procesu nakazano Courbetowi. Artysta nie był biednym człowiekiem, lecz absolutnie leżało to poza jego zasięgiem. Z tego powodu w 1873 artysta opuścił Francję i udał się do Szwajcarii, gdzie spędził ostatnie 4 lata życia. Mimo podjętej próby, nie udało mu się uciec przed swymi zobowiązaniami – nakazano mu spłacić koszta restytucji kolumny Vendôme (źródła podają, iż było to 323 091 franków oraz 68 centów). Twórca miał uczynić to w ratach, lecz na dzień przed uiszczeniem pierwszej części Courbet zmarł - było to 31 grudnia 1877r.
 |
| Śpiące, 1866 |
Twórczość
Początkowo dokonania artystyczne Courbeta były silnie inspirowane literaturą (także Biblią) oraz malarstwem romantycznym. Doskonałym przykładem jest seria autoportretów z lat czterdziestych, w których twórca przedstawiał siebie w różnych koncepcjach (np. „Autoportret z psem”). Później, głównie dzięki inspiracji mistrzami niderlandzkiego malarstwa, zwrócił się w stronę realizmu (chociaż uważał, iż „łatkę” realisty narzucono mu odgórnie). Pierwsze dzieła Courbeta utrzymane w tym tonie budziły kontrowersje i spotykały się z niechęcią części krytyki. Twórca malował to, co sam widział. Nie stosował zbędnych upiększeń, a tematy do swoich obrazów dobierał poprzez obserwacje codziennego życia. Bardzo znaczący jest sposób, w jaki Courbet postrzegał wyobraźnię. Nie widział dla niej roli w tworzeniu rzeczywistości, lecz w najpełniejszym oddawaniu tego, co naprawdę istnieje.
Najważniejsze dzieła
„Autoportret z psem” (1842), „Człowiek z fajką” (1849, także był to autoportret) „Pogrzeb w Ornans” (1849), „Kamieniarze” (1850), „Kąpiące się” (1853), „Pracownia” (1855), „Panienki znad Sekwany” (1856 - 1857), „Śpiące” (1866), „Kobieta z papugą” (1866).