 |
| Józef Chełmoński, Autoportret, 1902 |
Biografia
Józef Chełmoński przyszedł na świat 7 listopada 1849r. w Boczkach (dzisiejsze województwo łódzkie). Wywodził się ze zubożałej szlachty, a jego ojciec - Józef Adam Chełmoński – był dzierżawcą majątku w Boczkach, natomiast matkę – Izabelę Łoskowską – uważano za kobietę oczytaną i zaznajomioną ze światem ówczesnej kultury. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów uczęszczał w młodości do warszawskiej Klasy Rysunkowej (1867 – 1871) oraz do prywatnej szkoły, którą prowadził Wojciech Gerson (historyk sztuki, malarz oraz pedagog). Ukoronowaniem edukacji Chełmońskiego były studia na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, jakie odbył w okresie 1872 - 1875 (tę samą uczelnię ukończyli m. in. Stanisław Witkiewicz oraz Maksymilian Gierymski).
Kiedy Józef Chełmoński ukończył podstawową edukację, w jego życiu rozpoczął się etap związany z licznymi podróżami. Najpierw, w latach 1872 - 1875 (równolegle także studiował), odwiedzał głównie Ukrainę i Podole, których krajobrazy wywarły olbrzymi wpływ na jego styl twórczy. Następnie udał się do stolicy współczesnego mu życia kulturalnego – Paryża (stało się tak, gdyż w Polsce jego realistyczne malarstwo nie spotkało się z wielkim uznaniem). Tam doceniono jego twórczość, głównie ze względu na specyficzny sposób, w jaki potrafił oddawać piękno krajobrazów. Po 10 latach spędzonych głównie we Francji (udawał się także na liczne wycieczki – m. in. do Italii), podczas których współpracował z „Le Monde Illustré”, Chełmoński powrócił do Polski. W ojczyźnie zamieszkał w Warszawie, gdzie spędził jednak tylko 2 lata i już w 1889r. kupił dworek w Kuklówce.
 |
| Sielanka (Przed burzą) 1885 |
Chełmoński po powrocie do rodzinnego kraju stał się artystą cenionym i darzonym wielkim uznaniem. Chociaż już wcześniej miał możliwość prezentowania swoich prac (m. in. w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych), to dopiero rok 1890 przyniósł mu pierwszą indywidualną wystawę w ojczyźnie, która miała miejsce w Warszawie. Później odbyło się jeszcze wiele takich wernisaży – m. in. w 1907 – Kraków i Lwów, 1917, 1924, 1927 (wszystkie trzy były w Warszawie, lecz już po śmierci artysty). W dodatku Józef Chełmoński zdobył wiele międzynarodowych nagród (chociażby Grand Prix w Paryżu - 1889), a jego dzieła wielokrotnie wystawiane były w zachodnich krajach – np. w Wiedniu, Dusseldorfie oraz Chicago.
Józef Chełmoński zmarł dnia 6 kwietnia 1914r. w Kuklówce Zarzecznej (dzisiejsze województwo mazowieckie). Z miejscem tym związany był przez 25 lat i to właśnie w dużej mierze ono oddziaływało na jego twórczość (głównie krajobrazy oraz sceny myśliwskie).
Twórczość
Dorobek artystyczny Chełmońskiego liczy wiele naprawdę cenionych i wartościowych dzieł. W swoim malarstwie najczęściej przedstawiał piękno przyrody oraz ludzi żyjących na jej tle (niekiedy sięgał także po tematy historyczne – głównie epizody związane z powstaniem styczniowym). Inspiracje czerpał z życia mieszkańców polskich i ukraińskich wsi. Niesamowitą zdolność obserwacji krajobrazu łączył Chełmoński z doskonałym warsztatem malarskim, jaki udało mu się wypracować przez lata nauki. Z czasem coraz większą rolę w jego twórczości zaczęły odgrywać więzy łączące człowieka z naturą. Cechą charakterystyczną tych dzieł była całościowa kompozycja ukazująca życie ludzkie na tle przyrody, która wyznaczała jego rytm, układała kolejne dnie – stanowiła ważną i nierozłączną część codzienności.
 |
| Odlot żurawi (1871) |
Ważną rolę w jego twórczości pełnią także „czyste” krajobrazy – dzieła przyozdobione wspaniałymi efektami świetlnymi i przedstawiające naturę w całej jej potędze. Charakterystyczną cechą malarstwa Chełmońskiego była także jego zdolność do przedstawiania mgły poprzez rozmywanie tła. Dzięki temu tworzone przez niego dzieła często odznaczały się tajemniczym nastrojem, a gdzieś w oddali, w sferze coraz mniej dostępnej dla ludzkiego oka, tkwiła tajemnica natury – potężnej siły, często regulującej życie człowieka.
Najważniejsze obrazy
„Wypłata robocizny” (1869), „Odlot żurawi” (1870 oraz 1871 – wersja w zmienionej kolorystyce), „Podczas deszczu” (1873), „Babie lato” (1875), „Noc księżycowa” (1877), „Koncert żab” (1890), „Kuropatwy na śniegu” (1891), „Bociany” (1900), „Dniestr w nocy” (1906), „Żurawie o poranku” (1913).