Surrealizm - geneza, nazwa, założenia
 |
| Andre Breton |
Surrealizm to awangardowy kierunek artystyczny w literaturze, sztukach plastycznych i w filmie, który powstał we Francji w 1924 roku. Głównym programotwórczą nurtu był Andre Breton, który opublikował najważniejsze manifesty prądu.
W sztukach plastycznych kierunek ten polegał na całkowitym odejściu od estetyki realizmu. Artyści w swoich pracach zaczęli inspirować się zjawiskami takimi jak sen czy odmienne stany świadomości, np. halucynacje i wizje. Kluczowe znaczenie dla nadrealizmu miał również rozwój psychoanalizy, zwłaszcza prace Zygmunta Freuda i Carla Gustava Junga.
Podświadomość, a więc irracjonalne lęki, przeczucia czy wspomnienia stały się najważniejszymi tematami surrealistów. Sztuka ta operowała symboliką i odwoływała się do ludzkich emocji. Obrazy surrealistów często epatowały nonsensem i absurdem. Ich logika tłumaczyła się w obrębie dyskursu psychoanalizy, ale także magii czy okultyzmu.
Najbliższymi tradycjami artystycznymi dla tego kierunku były: malarstwo Hieronima Boscha, a także malarstwo romantyczne.
Surrealizm - przedstawiciele i dzieła
Sztandarową postacią surrealizmu w malarstwie był oczywiście Salvador Dali, którego niesamowite obrazy do dziś cieszą się wielką sławą. Hiszpański malarz tworzył dzieła przypominające świat snu czy halucynacji. Często deformował realne kształty przedmiotów, a także sięgał po stałe symboliczne motywy, np. zegar. Wielką muzą Dalego była jego żona, Gala. Słynne obrazy malarza to np.: „Trwałość pamięci”, „Płonąca żyrafa” czy „Kuszenie świętego Antoniego”.
Inni znani przedstawiciele surrealizmu to twórcy wywodzący się z ruchu dadaistycznego, a więc Marcel Duchamp i Francis Picabia, którzy podobnie jak Dali podbili nowojorskie wystawy, a także bardziej europejscy Max Ernst i Hans Arp. Surrealistyczne obrazy Ernsta to na np.: „Ubu Imperator”, „Oko ciszy”, „Vox Angelica”.
Elementy surrealizmu można również odnaleźć u twórców takich jak Marc Chagall, który często przedstawiał dziwaczne, lewitujące postaci na granicy snu i jawy („Zegar z błękitnym skrzydłem”, „Zakochani nad miastem”) czy Frida Kahlo („Szpital Henry’ego Forda”, „Dwie Fridy”).
Nadrealizm znalazł również odbicie w filmie. Dwa najsłynniejsze dzieła tej estetyki to „Pies andaluzyjski” (ze słynną sceną rozcinania oka) i „Złoty wiek” nakręcone wspólnie przez Luisa Bunuela i S. Dalego.