 |
| Kornel Makuszyński (1931) |
Biografia
Polski pisarz i felietonista znany jest głównie z twórczości dla dzieci i młodzieży. Urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju. Debiutował w wieku kilkunastu lat, publikując pierwsze wiersze w lwowskim „Słowie Polskim”. W latach 1905-14 był także recenzentem teatralnym dziennika. Studiował filologię polską i romańską na Uniwersytecie Lwowskim (część studiów odbył w Paryżu). Od 1915 roku mieszkał w Kijowie, gdzie sprawował m.in. funkcje prezesa Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz kierownika literackiego Teatru Polskiego.
Po zakończeniu I wojny światowej Makuszyński przeniósł się do Warszawy. Tam rozpoczął stałą współpracę z „Rzeczpospolitą”, „Kurierem Warszawskim” i „Warszawianką”. W 1926 roku otrzymał państwową nagrodę literacką (za poemat „Pieśń o Ojczyźnie”) oraz członkostwo Polskiej Akademii Literatury. Od 1945 roku mieszkał w Zakopanem (otrzymał honorowe obywatelstwo miasta), gdzie zmarł 31 lipca 1953 roku. Pisarz został pochowany na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.
Charakterystyka twórczości
Kornel Makuszyński to wybitna osobowość epoki polskiego dwudziestolecia międzywojennego. Był on pisarzem, poetą, felietonistą, ale także krytykiem teatralnymi i publicystą. Jako poeta debiutował w 1900 roku w tygodniku „Słowo Polskie”. Od 1904 roku zaczął zaś uprawiać krytykę teatralną. W 1915 roku został Prezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich w Kijowie i kierownikiem literackim Teatru Polskiego. Debiut prozatorski Makuszyńskiego miał miejsce w 1916 roku, były to „Bardzo dziwne bajki”. W 1924 roku napisał słynną „Pieśń o Ojczyźnie”, za którą otrzymał Państwową Nagrodę Literacką.
Począwszy od 1925 roku zaczął wydawać niezwykle poczytne powieści dla dzieci i młodzieży: „Bezgrzeszne lata” (inspirowane wspomnieniami z dzieciństwa pisarza), „O dwóch takich, co ukradli księżyc” – historia o Jacku i Placku, którzy chcieli znaleźć krainę, gdzie nikt nie musi pracować, „Przyjaciel wesołego diabła”, „Panna z mokrą głową” (o opryskliwej, a jednocześnie odważnej pannie, która ratuje rodzinę z tarapatów). „Wyprawa pod psem” i „Wielka brama” to z kolei powieści oparte na wątku podróży i przygody grupy przyjaciół. Następnie powstały „Awantura o Basię” i „Szatan z siódmej klasy”. Ten ostatni jest utworem wykorzystującym konwencję powieści kryminalnej, której fabuła koncentruje się wokół rozwiązania zagadki ukrytego skarbu. Dużą popularnością cieszyły się również „Szaleństwa panny Ewy”, historia przyjaźni nastoletniej dziewczyny z młodym malarzem. Wielkim tematem pisarza był zatem problem dorastania traktowany z niezwykłym zrozumieniem, a jednocześnie sporą dawką humoru. Powieści Makuszyńskiego były wyrazem optymizmu i radości, których źródła dostrzegał twórca w okresie młodości – czasie nadziei i wiary.
Osobne miejsce w pisarstwie Makuszyńskiego zajmowały zaś utwory dla najmłodszych. Wielką popularnością cieszyły się obrazkowe „Przygody Koziołka Matołka”, historia ucieczki koziołka do Pacanowa. Inne znane obrazkowe historyjki napisane przy współpracy z rysownikiem Marianem Walentynowiczem to „Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki”, „O wawelskim smoku”, „Legendy krakowskie”. Makuszyński był szczególnie związany z Zakopanem, miał wielkie zasługi dla miasta i w 1931 roku otrzymał jego honorowe obywatelstwo. W 1937 roku został mianowany członkiem PAL. Obecnie w Zakopanem w willi „Opolanka”, dawnym mieszkaniu pisarza znajduje się jego muzeum.
Najważniejsze dzieła:
1908 – „Połów gwiazd”
1910 – „Romantyczne historie”
1912 – „Szewc Kopytko i kaczor Kwak”
1913 – „Awantury arabskie”
1915 – „Perły i wieprze”
1916 – „Bardzo dziwne bajki”
1924 – „Pieśń o Ojczyźnie”
1925 – „Bezgrzeszne lata”
1928 – „O dwóch takich, co ukradli księżyc”
1929 – „Listy zebrane”
1930 – „Przyjaciel wesołego diabła”
1932 – „Panna z mokrą głową”
1933 – „Skrzydlaty chłopiec”
1933-34 – „Przygody Koziołka Matołka” (cztery księgi bajek)
1934 – „Uśmiech Lwowa”
1935 – „Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki”
1936 – „Złamany miecz”
1937 – „Awantura o Basię”
„Szatan z siódmej klasy”
1938 – „Wanda leży w naszej ziemi”
1957 – „Szaleństwa panny Ewy”
1960 – „Legendy krakowskie”
Najbardziej znane powieści młodzieżowe Makuszyńskiego doczekały się ekranizacji:
1959 – „Awantura o Basię”, reż. Maria Kaniewska
1960 – „Szatan z siódmej klasy”, reż. Maria Kaniewska
1962 – „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, reż. Jan Batory
1983 – „Szaleństwa panny Ewy”, reż. Kazimierz Tarnas
1986 – „Przyjaciel wesołego diabła”, reż. Jerzy Łukaszewicz
1994 – „Panna z mokrą głową”, reż. Kazimierz Tarnas
1995 – kolejna ekranizacja „Awantury o Basię”, reż. Kazimierz Tarnas
2006 – najnowsza ekranizacja „Szatana z siódmej klasy”, reż. Kazimierz Tarnas