Joanna Chmielewska (pseudonim literacki, właśc. Irena Kuhn) to polska pisarka i scenarzystka, znana jako autorka popularnych powieści sensacyjnych i kryminalnych oraz utworów dla dzieci i młodzieży.
Joanna Chmielewska - biografia
Urodziła się w 1932 roku w Warszawie, pochodziła z rodziny inteligenckiej. Jej dzieciństwo przypadło na lata okupacji niemieckiej, co później wielokrotnie wspominała w swoich tekstach. W liceum zainteresowała ją architektura, pragnęła wnieść wkład w odbudowę zrujnowanej Warszawy. Ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W wieku dziewiętnastu lat wyszła za mąż za Stanisława Kuhna i wkrótce potem urodziła pierwszego syna (drugi syn pojawił się na świecie już ukończeniu przez nią studiów). Po studiach podjęła pracę w zawodzie, biorąc udział w projektowaniu wielu budynków w stolicy. Była także redaktorką czasopisma „Kultura i Sztuka”, na którego łamach publikowała teksty poświęcone architekturze i dekoracji wnętrz. Praca architektki stała się dla niej jednym z najważniejszych źródeł inspiracji twórczych. Już jako dziecko interesowała się literaturą i marzyła o napisaniu powieści. Pierwszą próbę literacką podjęła w wieku jedenastu lat.
Kariera pisarska
W 1964 roku debiutowała jako prozaiczka, publikując powieść sensacyjną „Klin”, która zdobyła uznanie zarówno czytelników, jak i krytyków literackich. Sukces pierwszej powieści zachęcił ją do podejmowania kolejnych prób pisarskich. Kilka lat później pisarka porzuciła pracę architektki i całkowicie poświęciła się tworzeniu. Jej kolejne powieści sprzedawały się w wielu tysiącach egzemplarzy i stały się popularne również za granicą, szczególnie w Związku Radzieckim, gdzie Chmielewska została uznana za najpoczytniejszą pisarkę obcojęzyczną. Z tego powodu wielokrotnie podróżowała do Związku Radzieckiego, a później do Rosji, na spotkania autorskie, które cieszyły się olbrzymim powodzeniem. Jej powieści zostały przetłumaczone również na bułgarski, litewski, łotewski, estoński, czeski, słowacki, gruziński, szwedzki, niemiecki i hiszpański. Niektóre jej utwory zostały zekranizowane jako filmy lub seriale telewizyjne. Joanna Chmielewska słynęła nie tylko ze swoich utworów literackich, ale także z barwnej osobowości i bujnego życia, które prowadziła. Pisarka uwielbiała podróżować po świecie, była miłośniczką wyścigów konnych, nie stroniła także od hazardu (podobno grała kasynach całej Europy). Mocno angażowała się w pracę pisarską, która była jednocześnie jej największą pasją. Swoją rodzinę i przyjaciół portretowała w powieściach, a liczne przygody opisała w obszernej, siedmiotomowej „Autobiografii” z właściwym sobie dystansem i humorem. Pisarka pozostawała aktywna zawodowo niemal do końca życia, opublikowała ponad sześćdziesiąt książek. Chętnie udzielała wywiadów w prasie, radiu i telewizji. Joanna Chmielewska zmarła w 2013 w Warszawie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.
Charakterystyka twórczości Joanny Chmielewskiej
Joanna Chmielewska tworzyła przede wszystkim powieści sensacyjne i kryminalne, choć opublikowała także komedie obyczajowe oraz utwory dla dzieci i młodzieży. Jej charakterystyczny sposób pisania sprawia, że twórczość autorki wymyka się łatwemu zaklasyfikowaniu gatunkowemu. W swoich tekstach łączyła bowiem wątki sensacyjne z ironią i humorem, chętnie wplatała w intrygi kryminalne elementy groteski. Znakiem rozpoznawczym jej twórczości są zawiłe zagadki, niespodziewane zwroty akcji, dowcipne dialogi pełne ciętych ripost, komizm sytuacyjny i wartka akcja. Chętnie ukazywała także absurdy życia codziennego w PRL-u, czym zaskarbiła sobie sympatię wielu czytelników. W Rosji jej specyficznie skonstruowane powieści nazywano trafnie „kryminałami ironicznymi”. Ukazywała ludzkie przywary w krzywym zwierciadle i łączyła to z dużą dozą ciepłego humoru. Narratorką powieści Chmielewskiej jest jej alter ego – pisarka i architektka Joanna, cechująca się dużym podobieństwem do autorki. Uważni czytelnicy odnajdują w tych utworach wiele wątków z biografii pisarki, np. ironiczne portrety ważnych postaci z jej życia. Autorka szczególnie chętnie portretowała kobiety, które ukazywała jako silne i zaradne bohaterki, umiejące sprostać różnym przeciwnościom losu i wychodzące cało z wielu opresji dzięki sprytowi i sile ducha. To sprawiło, że jej powieści stały się fenomenem czytelniczym w niełatwych latach 60. i 70. XX wieku. Do najważniejszych utworów w dorobku Chmielewskiej należą powieści sensacyjne Całe zdanie nieboszczyka, Wszystko czerwone, Lesio oraz cykl książek dla młodzieży z Janeczką i Pawełkiem. Widać w nich typowe dla stylu autorki połączenie misternie skonstruowanych wątków kryminalnych z groteską i absurdalnym humorem. Powieści te były wielokrotnie wznawiane, z czasem zyskały status kultowych. Joanna Chmielewska do dziś pozostaje jedną z najbardziej rozpoznawalnych autorek kryminałów w Polsce.