 |
| Astrid Lindgren (1960) |
Biografia
Astrid Lindgren urodziła się 14 listopada 1907 jako drugie z czworga dzieci zamożnego chłopa z Vimmerby w Smalandii, który swoim gawędziarskim zapałem z powodzeniem rozbudził fantazję przyszłej pisarki. Od najmłodszych lat przejawiała żywe zainteresowanie literaturą i niemały talent do jej tworzenia – w 1920 roku w „Gazecie Vimmerby” ukazało się jej opowiadanie, którym zapracowała sobie na przydomek „Selmy Lagerlöf z Vimmerby”, jak również na etat korektorki w tym samym wydawnictwie w zaledwie rok później. Dobrze zapowiadającą się karierę przerwał skandal związany z faktem, iż jako osiemnastolatka Astrid zaszła w ciążę, co zmusiło ją do opuszczenia rodzinnego miasta i przeprowadzki do Sztokholmu.
W stolicy młoda literatka otrzymała posadę sekretarki w Szwedzkiej Centrali Księgarskiej. W 1931 roku wyszła za mąż za Sture Lindgrena, by w trzy lata później urodzić mu córkę Karin; porzuciła wtedy stałą pracę i zajęła się domem, nadal przyjmowała jednak rozmaite zlecenia redaktorskie. W dniu rozpoczęcia II wojny światowej rozpoczęła pracę nad „Dziennikiem czasu wojny”, w którym aż do 1945 roku notowała uwagi na temat życia społecznego i politycznego w nowych, ekstremalnych warunkach egzystencji.
Aby jakkolwiek zminimalizować wpływ koszmaru wojny na małą Karin, Astrid zaczęła opowiadać jej bajki o wymyślonej przez córkę Pippi Langstrump (Pippi Pończoszance), która miała stać się później bohaterką jednej z najpopularniejszych na świecie serii książek dla dzieci. Dzieło zyskało formę literacką w zasadzie przez przypadek, stało się bowiem owocem przymusowego odpoczynku po tym, jak zimą 1944 roku pisarka skręciła nogę. W 1945 roku Lindgren wysłała maszynopisy „Pippi Langstrump” i powstałych w tym samym czasie „Dzieci z Bullerbyn” na konkurs wydawnictwa Rabén&Sjögren, zdobywając laur zwycięzcy i kontrakt wydawniczy na obie pozycje. Redakcja Rabén&Sjögren stała się również miejscem jej pracy aż do przejścia na emeryturę w 1970 roku.
Seria przygód Pippi okazała się nieprawdopodobnym sukcesem wydawniczym na całym świecie, choć w samej Szwecji przez kilka lat toczyła się debata zarzucająca Lindgren niewychowawcze ujęcie tematu dziecięcej wyobraźni jako niepotrzebnie ograniczanej nakazami i zakazami dorosłych. Samą Pippi nazywano dzieckiem niezrównoważonym psychicznie, z niebezpieczną swobodą realizującym niezdrowe fantazje, które w świecie rzeczywistym należy raczej unieszkodliwiać z myślą o socjalizacji najmłodszych członków społeczeństwa. Lindgren wystąpiła tym samym przeciwko propagowanym w okresie powojennym teoriom wychowywania dzieci w atmosferze surowej obowiązkowości, podkreślając konieczność poszanowania ich naturalnego instynktu i wyobraźni, które ewoluować powinny w sposób niezależny i niepoddany żadnego rodzaju przemocy. Swoich poglądów w tej materii nie zmieniła do końca życia, chętnie dając im wyraz przy rozmaitych okazjach, jak choćby w trakcie debaty o karach cielesnych, jaka toczyła się w Niemczech pod koniec lat 70-tych.
Jedna z ostatnich powieści Astdrid Lingren – „Ronja, córka zbójnika” – ukazała się w 1981 roku; w późniejszych latach pisarka jedynie sporadycznie udzielała się w debatach powszechnych i nielicznych artykułach. Zmarła 28 stycznia 2002 roku, a jej pogrzeb w Sztokholmie stał się wydarzeniem rangi państwowej.
Twórczość
Zwierzenia Britt-Marii (1944)
Pippi Pończoszanka (1945, wydanie polskie 1961)
Pippi wchodzi na pokład (1946)
Detektyw Blomkvist (1946)
Dzieci z Bullerbyn (1947, wydanie polskie 1957)
Pippi na Południowym Pacyfiku, I wydanie polskie Fizia na Południowym Pacyfiku (1984)
Nils Paluszek - opowiadania (1949)
Rasmus, rycerz Białej Róży (1953)
Mio, mój Mio (1954)
Braciszek i Karlsson z dachu (1955)
Rasmus i włóczęga (1956)
Rasmus, Pontus i pies Toke r(1957)
Dzieci z ulicy Awanturników (1958)
Madika z Czerwcowego Wzgórza (1960)
Lotta z ulicy Awanturników (1961)
Karlsson z dachu lata znów (1962)
Emil ze Smalandii (1963)
My na wyspie Saltkrakan (1964)
Nowe psoty Emila ze Smalandii, tytuł oryg. Nya hyss av Emil i Lönneberga (1966)
Latający szpieg czy Karlsson z dachu, tytuł oryg. Karlsson pa taket smyger igen (1968)
Jeszcze żyje Emil ze Smalandii (1970)
Bracia Lwie Serce(1973)
Madika i berbeć z Czerwcowego Wzgórza (1976)
Ronja, córka zbójnika (1981)