Lewis Carroll – angielski pisarz, poeta, matematyk, logik i fotograf. Jeden z najsłynniejszych autorów literatury dziecięcej w historii literatury.
Lewis Carroll - biografia
Lewis Carroll (pseudonim literacki, właściwie: Charles Lutwidge Dodgson) urodził się w 1832 roku, był synem anglikańskiego duchownego. Od wczesnych lat wykazywał zainteresowanie matematyką i literaturą, interesował się również wymyślaniem gier i zagadek, czego ślad można dostrzec w jego twórczości. W 1851 roku rozpoczął studia w Christ Church w Oksfordzie, jednym z najbardziej prestiżowych kolegiów Uniwersytetu Oksfordzkiego. Studiował tam matematykę, a później stał się wykładowcą tego przedmiotu. Zamieszkał na stałe w Oksfordzie, gdzie przyjął także święcenia diakonatu w Kościele anglikańskim. Jako matematyk Carroll opublikował wiele prac naukowych z zakresu geometrii, algebry i logiki, które podpisywał swoim prawdziwym nazwiskiem. Jedną z jego największych pasji była fotografia, szczególnie portretowa. Lewis Carroll jest dziś uważany za jednego z prekursorów fotografii artystycznej. Jego prace w tej dziedzinie określane są jako wybitne, choć zamiłowanie pisarza do fotografowania dzieci wzbudza też liczne kontrowersje. Lewis Carroll, człowiek zamożny i dobrze wykształcony, traktował fotografowanie jako rozrywkę, a nie sposób na zarobienie pieniędzy. W ciągu swojego życia wykonał ponad trzy tysiące zdjęć, a wiele z nich przetrwało do dziś. Pisarz znany był także ze swojego zamiłowania do życia w samotności, miał trudności w nawiązywaniu bliskich kontaktów z innymi ludźmi. Niemal całe życie zmagał się z kłopotami zdrowotnymi (cierpiał na migrenę).
Działalność artystyczna Lewisa Carrolla
W 1865 roku wydał swoje najsłynniejsze dzieło literackie – powieść Alicja w Krainie Czarów. Utwór szybko stał się sensacją wydawniczą, wzbudzając zainteresowanie zarówno dzieci, jak i dorosłych. Kilka lat później Carroll wydał jego kontynuację pod tytułem Alicja po drugiej stronie lustra. Inspiracją do stworzenia obydwu tekstów były znajomości autora z dziećmi, którym lubił opowiadać wymyślone historie. Pisarz przez całe życie konsekwentnie oddzielał swoją działalność artystyczną od pracy naukowej. Swoje teksty beletrystyczne podpisywał wyłącznie pseudonimem, w kręgach akademickich posługiwał się prawdziwym imieniem i nazwiskiem. W latach 1879-1881 współpracował z czasopismem „Vanity Fair”, w którym zamieszczał wymyślone przez siebie zagadki logiczne, łamigłówki i gry słowne. W 1881 roku zakończył działalność dydaktyczną, oddając się bez reszty pisaniu powieści i fotografowaniu. Rozwijał też nadal swoje zainteresowania matematyczne. Przez całe życie tworzył pamiętnik, w którym opisywał przeżycia wewnętrzne i problemy zdrowotne, z jakimi zmagał się od młodości. Zmarł w 1898 roku w Guildford, gdzie został pochowany.
Charakterystyka twórczości Lewisa Carrolla
Lewis Carroll znany jest dziś na całym świecie jako autor Alicji w Krainie Czarów i jej kontynuacji - Alicji po drugiej stronie lustra. Powieści te są trudne do zaklasyfikowania pod względem gatunkowym. Przedstawiają surrealistyczny świat, pełen absurdu i nonsensów, przypominający bardziej sen niż rzeczywistość. W obu tekstach dostrzec można zawoalowaną satyrę, za pomocą której autor portretował znanych sobie ludzi. Carroll chętnie wykorzystywał w tekstach gry słowne, nietypowe skojarzenia i zagadki logiczne, chętnie tworzył nowe formy gramatyczne i neologizmy. Z tego powodu utwory pisarza są wielkim wyzwaniem dla tłumaczy, którzy pragną jak najlepiej oddać sens oryginału. Wielu badaczy zauważa, że powieści Carrolla można odczytywać zarówno jako teksty dla dzieci, jak i dla dorosłych. Najmłodszym czytelnikom podoba się w nich niesamowity świat pełen dziwnych przygód i zwierzęcych bohaterów. Dorośli dostrzegają w Alicji w Krainie Czarów subtelne refleksje filozoficzne, odniesienia do problemów społecznych i zagadnienia matematyczne. To czyni tę powieść utworem wielowarstwowym i uniwersalnym. O jej ponadczasowości świadczy ogromna liczba adaptacji filmowych, teatralnych, a nawet operowych czy baletowych. Utwory Carrolla stały się obiektem zainteresowania filozofów, psychologów i rozmaitych twórców popkultury. Wywarły też szeroki wpływ na literaturę, inspirując kolejne pokolenia autorów fantastyki i powieści młodzieżowych.
Inne dzieła
Lewis Carroll był także poetą, tworzył wiersze nonsensowne, pełne niedorzeczności i neologizmów. Często włączał swoje teksty poetyckie do większych dzieł. Jego poemat Jabberwocky, pochodzący z książki Alicja po drugiej stronie lustra, jest jednym z najsłynniejszych wierszy nonsensownych w języku angielskim. Neologizmy używane przez Carrolla, jak i sama wymowa tekstów, mogą być rozmaicie interpretowane. Niektórzy dostrzegają w nich parodie innych dzieł literackich i satyrę na stosunki społeczne. Wiersze autora Alicji w Krainie Czarów zawierają także refleksje filozoficzne i pytania o sens życia, które nurtowały go przez całe życie. Lewis Carroll powszechnie uchodzi dziś za mistrza humoru lingwistycznego, posiadającego niebywałą łatwość w operowaniu językiem, tworzeniu nonsensu i absurdu.
Zdjęcie - Portret Lewisa Carrolla autorstwa Oscara Gustave’a Rejlandera (1863), domena publiczna, wikipedia.org.