Roald Dahl – brytyjski pisarz, scenarzysta i publicysta norweskiego pochodzenia, a także oficer RAF podczas II wojny światowej.
Roald Dahl - biografia
Roald Dahl urodził się w 1916 roku w rodzinie norweskich emigrantów osiadłych w Walii. W domu posługiwano się językiem norweskim. Gdy Dahl miał trzy lata, zmarła jego najstarsza siostra, a kilka tygodni później jego ojciec, załamany śmiercią córki. Matka późniejszego pisarza postanowiła pozostać w Wielkiej Brytanii, żeby zapewnić dzieciom odpowiednie wykształcenie. W wieku jedenastu lat Dahl rozpoczął naukę w szkole z internatem, z dala od domu, gdzie przeszedł wiele trudnych doświadczeń. W tamtych czasach stosowanie kar cielesnych było powszechnie akceptowaną praktyką w systemie oświaty. Przyszły pisarz mocno przeżywał rozłąkę z rodziną i różne niesprawiedliwości, jakich doświadczał w szkole. Śmierć ojca i jego szkolne perypetie mocno wpłynęły na jego twórczość literacką. Po ukończeniu szkoły średniej Dahl rozpoczął pracę w kompanii paliwowej Shell i został skierowany do pracy w jednej z afrykańskich placówek firmy. Jego kariera zawodowa została wkrótce przerwana przez wybuch II wojny światowej. Dahl wstąpił wówczas do Royal Air Force, czyli sił powietrznych armii brytyjskiej, i został pilotem myśliwskim. Służył na froncie afrykańskim, a następnie został przeniesiony do Waszyngtonu, gdzie rozpoczął pracę jako dyplomata wojskowy. Angażował się również w pracę wywiadowczą dla brytyjskiego rządu i pisał teksty propagandowe. Podczas pobytu w Waszyngtonie poznał angielskiego pisarza C. S. Forestera, autora znanych powieści przygodowych i historycznych, który zachęcił go do podjęcia pierwszych prób literackich.
Kariera pisarska Roalda Dahla
Debiutanckie opowiadania Dahla dotyczyły jego doświadczeń wojennych, ale sławę przyniosły mu późniejsze teksty, przeznaczone dla dzieci i młodzieży. W 1943 roku wydał pierwszą książkę dla najmłodszych – powieść The Gremlins. Na początku lat sześćdziesiątych całkowicie poświęcił się pracy literackiej. Oprócz słynnych utworów dla dzieci i młodzieży tworzył także teksty dla dorosłych, które opowiadają o mrocznych aspektach ludzkiej natury. Wszystkie swoje książki napisał w języku angielskim. Roald Dahl był także scenarzystą filmowym i telewizyjnym. Stworzył scenariusz do jednego z filmów o przygodach Jamesa Bonda pod tytułem Żyje się tylko dwa razy. Pracował nad adaptacjami filmowymi i telewizyjnymi własnych książek. Na podstawie jego opowiadań dla dorosłych stworzono serial telewizyjny, do którego Dahl napisał scenariusz. Pisarz był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była hollywoodzka aktorka i laureatka Oscara Patricia Neal, z którą miał pięcioro dzieci. Roald Dahl zmarł w 1990 roku na białaczkę, pochowano go razem z ulubionymi przedmiotami – ołówkami, czekoladkami i kijami do snookera. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką, która do dziś jest niezwykle ceniona na całym świecie.
Charakterystyka twórczości Roalda Dahla
Roald Dahl zdobył światową sławę jako autor utworów dla dzieci. Jego pisarstwo cechuje się unikatowym stylem i nietypowym sposobem ujmowania trudnych tematów. Światy przedstawione w jego książkach pełne są magii, niesamowitości i niezwykłych zdarzeń. Pisarz nawiązywał tym samym do tradycji baśniowej. Wydarzenia opisane w powieściach Dahla pełne są absurdu, groteski i czarnego humoru. Bohaterowie ukazani w tych utworach są ze sobą zestawieni na zasadzie kontrastu. Pisarz tworzył wyraźną opozycję pomiędzy dobrym i pięknym światem dzieci a okrutnym, groteskowym i mrocznym światem dorosłych. Ostatecznie jednak dobro, czyli świat dzieci zawsze wygrywa, a źli i sadystyczni dorośli zostają ukarani, często w komiczny sposób. Empatia wobec dzieci i krytyczne spojrzenie na świat dorosłych stały się znakami rozpoznawczymi twórczości Dahla.
Najważniejsze dzieła
Najsłynniejszym utworem Roalda Dahla jest powieść Charlie i fabryka czekolady, opowiadająca o przygodach ubogiego chłopca, który marzy o czekoladzie, ale z powodu biedy nie może sobie na nią pozwolić. Pewnego dnia otrzymuje wraz z kilkorgiem innych dzieci zaproszenie do fabryki czekolady ekscentrycznego pana Wonki. Każde z dzieci reprezentuje inną wadę charakteru, która ostatecznie zostaje ukarana. Tylko tytułowy Charlie wykazuje się szacunkiem, pokorą i dobrocią, dzięki czemu osiąga sukces. Utwór bywa odczytywany zarówno jako piękna baśń, jak i zjadliwa satyra społeczna, ukazująca ludzkie przywary i słabości. Powieść doczekała się dwóch ekranizacji, tłumaczeń na wiele języków i licznych odniesień w kulturze masowej. Jest chętnie wybierana jako lektura szkolna dla najmłodszych uczniów. Innym ważnym utworem w dorobku Dahla jest powieść fantasy pod tytułem Wiedźmy, przedstawiająca przygody chłopca-sieroty i jego zmagania z upiornymi wiedźmami, które nienawidzą dzieci i chcą je zmienić w myszy za pomocą czarodziejskiego przepisu. Zmagania dzieci ze złymi dorosłymi opisuje także powieść Matylda. Tytułowa bohaterka to inteligentna dziewczynka, która przeciwstawia się sadystycznej dyrektorce szkoły. Inne warte wymienienia powieści Dahla to BFG (znana także pod tytułem Wielkomilud), James i ogromna brzoskwinia, Czarodziejski palec, Danny mistrz świata i Fantastyczny pan Lis.
Zdjęcie pochodzi z https://commons.wikimedia.org/, autor zbiory Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych, domen publiczna.