Mira Jaworczakowa – polska pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży oraz opowiadań historycznych.
Mira Jaworczakowa biografia
Mira Jaworczakowa (z domu Sidorowicz) urodziła się w 1917 roku w Sartanie (obecnie wschodnia Ukraina), w rodzinie o korzeniach inteligenckich. Uczęszczała do gimnazjum klasycznego w Warszawie. Po zdaniu matury podjęła studia z fizyki na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutowała w 1939 roku opowiadaniem przyrodniczym Jak żywa zabawka, zamieszczonym w „Płomyku”. Jej debiut został ciepło przyjęty przez czytelników, co otworzyło jej drogę do dalszych publikacji. Niedługo potem podjęła współpracę z popularnymi periodykami dla dzieci, między innymi ze „Słonkiem” i „Porankiem”. W czasie II wojny światowej przebywała w Warszawie, była świadkiem powstania. Po wojnie osiadła w Krakowie, gdzie mieszkała do swojej śmierci. W 1949 roku wyszła za mąż za polonistę Aleksandra Jaworczaka. Lata powojenne były dla pisarki czasem wytężonej pracy literackiej. To wtedy powstały jej najsłynniejsze dzieła. Jaworczakowa zaangażowała się wówczas w wiele artystyczno-kulturalnych przedsięwzięć, a wszystkie one były skoncentrowane wokół literatury dziecięcej i młodzieżowej. Podjęła współpracę z Polskim Radiem, gdzie tworzyła słuchowiska radiowe dla dzieci. Nadal tworzyła felietony w znanych czasopismach młodzieżowych, między innymi w: „Płomyku”, „Iskierce”, „Płomyczku” i „Świerszczyku”. Przez wiele lat pracowała także jako redaktorka w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. W tym samym czasie tworzyła autorskie teksty literackie, stając się znaną postacią w krakowskim światku literackim. Jej utwory były wydawane w ramach słynnego cyklu „Poczytaj mi, mamo”, który jest najpopularniejszą i najdłużej ukazującą się serią wydawniczą dla dzieci w Polsce. Mira Jaworczakowa znalazła się tym samym w gronie najważniejszych polskich autorów literatury dziecięcej i młodzieżowej. Pisarka aktywnie działała także w Związku Literatów Polskich, którego członkinią była przez kilkadziesiąt lat. Za swoją działalność pisarską i popularyzatorską była wielokrotnie odznaczana, między innymi Nagrodą Miasta Krakowa, Złotym Krzyżem Zasługi czy Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Mira Jaworczakowa zmarła w 2009 roku, została pochowana na Cmentarzu Rakowickim.
Charakterystyka twórczości Miry Jaworczakowej
Tematyka twórczości Miry Jaworczakowej koncentruje się wokół życia codziennego polskich dzieci. Autorka porusza problemy związane z dorastaniem, relacjami rówieśniczymi, życiem rodzinnym, przyjaźnią i radzeniem sobie z trudnościami. Istotnym motywem w jej twórczości jest nauka empatii i rozwiązywanie dziecięcych konfliktów. Utwory te pokazują, jak różnorodne są charaktery i temperamenty dzieci, a także to, że ta różnorodność może istotnie wzbogacać relacje międzyludzkie. Pisarka wiarygodnie pokazuje świat wewnętrzny młodych ludzi, ich rozterki i emocje. Bohaterowie jej utworów mierzą się z trudnymi uczuciami, takimi jak: zazdrość, gniew, rozczarowanie, zawstydzenie. Pisarka przedstawia je jednak w sposób dostosowany do emocjonalności dzieci, pozostawiając najmłodszych czytelników z mądrym i odpowiednim do ich wieku morałem. Utwory Jaworczakowej napisane są prostym i przystępnym językiem, przez co mogą być czytane samodzielnie przez dzieci.
Najważniejsze dzieła
Jednym z najważniejszych dzieł Jaworczakowej jest powieść Oto jest Kasia, wydana po raz pierwszy w 1959 roku. Utwór ten opowiada o ośmioletniej dziewczynce, która odczuwa trudne emocje w związku narodzinami swojej siostry. Dziewczynka czuje się zazdrosna i odrzucona przez rodziców. Z czasem jednak udaje jej się przełamać egoizm i dochodzi do wniosku, że kocha siostrę. Powieść zyskała ogromną popularność i szybko stała się lekturą obowiązkową dla uczniów szkoły podstawowej. Współcześnie bywa krytykowana za ujmowanie pewnych tematów w przestarzały sposób, dotyczy to szczególnie wizerunku matki i rodziny, jaki się z niej wyłania. Drugą książką Miry Jaworczakowej, która trafiła na listy lektur szkolnych, jest zbiór opowiadań Jacek, Wacek i Pankracek. Tytułowi bohaterowie to zaprzyjaźnieni ze sobą chłopcy, którzy rozpoczynają naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej i przeżywają liczne przygody. Każda z ich historii niesie ze sobą pouczający morał. Innym ważnym, choć mniej znanym, utworem pisarki jest powieść Majka z Siwego Brzegu, który opowiada o dorastaniu ubogiej dziewczynki ze wsi i jej problemach związanych z zawieraniem i utrzymaniem przyjaźni. Autorka w wiarygodny sposób odmalowuje w niej trudne życie na polskiej prowincji i dzieciństwo wypełnione ciężką pracą w gospodarstwie rolnym. Do nastoletnich dziewcząt skierowana jest także powieść „Po słonecznej stronie”, przedstawiająca pierwsze rozterki i zawody miłosne, a także ważne przyjaźnie w życiu młodych kobiet. Mira Jaworczakowa pozostaje ważną autorką literatury dla dzieci i młodzieży, jej utwory do dziś są czytane przez kolejne pokolenia młodzieży i spotykają się z rozmaitymi reakcjami. Czytelnicy doceniają w nich pełne wrażliwości spojrzenie na dziecięcą psychikę oraz mądry, nienachalny dydaktyzm.