Pisarz poświęcił swoją książkę przede wszystkim tematyce związanej z rodziną, sile więzów i miłości między bliskimi. Rodzice Irenki są bowiem wzorcowym, kochającym się i wspierającym małżeństwem. Swoją córkę wychowują w duchu uczciwości, sprawiedliwości, jak również pogody ducha i otwartości na świat. Dziewczynka odbiera także pozytywne wzorce traktowania krewnych – rodzice z dużym szacunkiem i życzliwością odnoszą się do mieszkających z nimi ciotek (Amelii i Barbary), których charaktery są wyraziste i niejednokrotnie trudne do zniesienia.
Umieszczając taki model rodziny w obliczu tak poważnych problemów jak sytuacja finansowa lub śmierć ojca, autor utwierdza nas w przekonaniu, że więź rodzinna jest najważniejszą, wręcz ocalającą wartością w życiu. Dla potwierdzenia swojej tezy Makuszyński wykorzystuje także zabieg negacji w osobie ciotki Zofii Opolskiej. Starsza, surowa i zrzędliwa kobieta, która boleśnie doświadczyła śmierci swojego dziecka, dopiero po pojednaniu się z resztą rodziny może odzyskać utracone szczęście i spokój ducha.
Konstruując charakter głównej bohaterki autor udowadnia, jak wiele znaczy odpowiedni sposób patrzenia na życie i podejście do innych, również obcych ludzi. Jak wiele może zdeterminować, a ostatecznie zadecydować o kluczowych i poważnych sprawach – poprawy sytuacji materialnej Borowskich oraz pogodzeniu się z krewną.