Geneza
Książka została napisana w 1936, a po raz pierwszy opublikowana w 1937 roku. Cieszyła się ogromną popularnością, na jej postawie nakręcono dwa filmy i serial telewizyjny.
Czas i miejsce akcji
Główna część akcji rozgrywa się w Warszawie, miejscu, gdzie pod okiem Olszowskich dorasta Basia. W drugiej części przenosimy się razem z bohaterką do Francji, Paryża i St. Malo – tam bohaterka opiekuje się ojcem. Czas akcji nie jest jasno sprecyzowany, obejmuje około 10 lat z życia tytułowej bohaterki.
Motywy
Miłość
Basia traci rodziców, ale spotyka ją wiele miłości od obcych ludzi, których urzeka swoim niezwykłym charakterem i ciepłem. Kochają ją jej opiekunowie i wszyscy ludzie, których spotyka, a ona potrafi odwdzięczyć się za ofiarowane dobro. Jest dobrą córką,dzieli się z najbliższymi tym, co ma i ofiarowuje im swoją uwagę.
Samotność
Osierocona Basia była zdana na obcych, których spotykała na swojej drodze. Miała szczęście – dobrzy ludzie brali ją pod swoje skrzydła. Basia raz zostaje nazwana „znajdą”, bardzo ją to dotyka. Kiedy wysłuchuje opowieści swojej opiekunki, nie jest zła, potrafi wyrazić wdzięczność za otrzymane dobro.
Przyjaźń
Basia spotyka się z ogromem dobroci, potrafi ją potem przekazać spotykanym na swojej drodze osobom – koleżankom z klasy, ojcu, opiekunom. W powieści znajdujemy wiele przykładów prawdziwej przyjaźni – bohaterowie troszczą się o bliskich, ofiarowują im swój czas i uwagę. Rodzą się niezwykłe przyjaźnie (jak choćby między serdeczną Basią a zgorzkniałym Walickim), które trwają mimo rozłąki i upływu lat.
Podróż
Podróż do Francji jest przełomowym momentem w życiu Basi. Musi przestać być dziewczynką, podjąć wyzwanie jak niemal już dorosła osoba, zachować się odpowiedzialnie. We Francji odzyskuje ojca, podejmuje odważną decyzję i udaje jej się sprostać trudnemu wyzwaniu.