Okres rozbicia dzielnicowego w Polsce umownie datuję się od śmierci Bolesława Krzywoustego w roku 1138 i podziału państwa na podstawie jego testamentu, aż do roku 1320 – koronacji na króla Polski Władysława Łokietka. W tym czasie Polska na stałe, bądź też przejściowo utraciła następujące obszary – Pomorze Zachodnie i Wschodnie, Mazowsze, Śląsk, ziemie lubuską i chełmińską oraz Nową Marchię z Santokiem.
• Pomorze Zachodnie na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego znajdowało się pod władzą zwierzchnią seniora. Obszary te utraciły związek z Polską w efekcie podporządkowania w latach 1181 – 1185 tymczasowo Niemcom, następnie w latach 1185 – 1227 Danii oraz do drugiej połowy XIII w. Brandenburgii. W roku 1338 Pomorze Zachodnie uzyskało niezależność, a następnie znalazło się ponownie we władaniu Niemiec. Do Polski powróciło dopiero po Drugiej Wojnie Światowej.
• Pomorze Wschodnie zostało utracone w roku 1308. W pierwszej kolejności w efekcie najazdu Bradenburczyków, a następnie Krzyżaków. Atak tych ostatnich zakończył się rzezią Gdańska – przyłączeniem Pomorza Wschodniego do państwa Zakonu Krzyżackiego. Na mocy postanowień z drugiego pokoju toruńskiego, z roku 1466 – powróciło do Polski.
• Ziemia chełmińska została nadana w roku 1226 Zakonowi Krzyżackiemu przez syna Kazimierza Sprawiedliwego – Konrada Mazowieckiego. Krzyżaków sprowadzono wówczas do walki z pogańskimi Prusami. Do Polski ziemie chełmińska, podobnie jako Pomorze Wschodnie powróciła na mocy ustaleń z drugiego pokoju toruńskiego (1466).
• Mazowsze dostało się pod zwierzchność lenną Luksemburgów jako następców czeskiej dynastii panującej – Przemyślidów, w trackie wspólnej kampanii tych pierwszych oraz Krzyżaków przeciwko Litwie w roku 1329. W okresie panowania Kazimierza Wielkiego, w roku 1351 Mazowsze zostaje lennem Królestwa Polskiego. Obszar ten został wówczas podzielony na kilka mniejszych księstw, w których rządzili władcy pochodzący z książąt mazowieckich.
• W latach 1249 – 1252 Ziemia Lubuska zostaje utracona na rzecz Brandenburgii. W efekcie prób uzyskania pieniędzy przez syna Henryka Pobożnego – Bolesława Rogatkę, wobec arcybiskupstwa magdeburskiego oraz margrabiego brandenburskiego. Do Polski ziemia lubuska powróciła częściowo dopiero po zakończeniu Drugiej Wojny Światowej.
• Śląsk został utracony na rzecz Czech pod panowaniem Jana Luksemburskiego w latach 1327 – 1331. Częściowo do Polski powrócił po Pierwszej Wojnie Światowej (Górny Śląsk), a w całości po roku 1946. Natomiast Nowa Marchia z Sanokiem zostały utracone w efekcie stopniowych najazdów prowadzonych przez Brandenburczyków – około roku 1260.