Władysław Wygnaniec – Pochodzenie
Władysław II (1105 – 1159) był najstarszym synem Bolesława Krzywoustego oraz córki księcia kijowskiego Świętopełka II. Jego żoną była córka margrabiego Austrii, wywodząca się z rodziny cesarskiej – Agnieszka, przyrodnia siostra cesarza Konrada II.
Z małżeństwa z Agnieszką Babenberg pochodziło pięcioro dzieci Władysława. Po walkach o Śląsk, w drugiej połowie XII w., ówczesny senior – Bolesław Kędzierzawy zostaje zmuszony przez cesarza do oddania tej dzielnicy dwóm potomkom Władysława – Mieszkowi Plątonogiemu oraz Bolesławowi Wysokiemu. Ten ostatni – z woli swojego ojca, został mężem córki wielkiego księcia kijowskiego – Zwinsławy. Dzięki temu małżeństwu udało się Władysławowi Wygnańcowi wzmocnić sojusz z jej ojcem. Natomiast jego jedyna córka – Rycheza, wyszła za mąż za Alfonsa cesarza Hiszpanii.
Władysław Wygnaniec – Książę zwierzchni
Na mocy statutu z roku 1138 wydanego przez księcia Bolesława Krzywoustego, dotyczącego podziału państwa między swoich synów, Władysław II otrzymuje jako dzielnice dziedziczną – Śląsk. Oprócz tego – jako najstarszy syn Krzywoustego, zostaje pierwszym seniorem – princepsem. Materialną podstawą jego władzy stanowiła oprócz tego tzw. dzielnica senioralna, w skład której wchodziły – Małopolska wraz z Krakowem, Pomorze Gdańskie, zachodnia część Kujaw, cześć Wielkopolski oraz ziemia łęczycko sieradzka.
Władysław nie tylko wiekiem i doświadczeniem przewyższał swoich młodszych braci, ziemie nad jakimi objął zwierzchnictwo przewyższały obszarem resztę dzielnic razem wziętych. Pomimo jednak dużej przewagi, jego bracia doprowadzili do jego wygania w roku 1146. Z tej sytuacji wziął się przydomek władcy – Wygnaniec.
Młodszym braciom – Bolesławowi Kędzierzawemu oraz Mieszkowi Staremu, udało się doprowadzić do wygania seniora przede wszystkim za sprawą poparcia, jakie otrzymali od możnowładców oraz duchowieństwa. Pierwszą próbę wzmocnienia swojej władzy Władysław podjął w roku 1142, kiedy to uderzył na Mazowsze. Jego interwencja była spowodowana działaniami wdowy po Krzywoustym – Salomei.
W roku 1145 Władysław odnosi zwycięstwo nad braćmi w bitwie nad Pilicą. Dzięki wsparciu wojsk ruskich – po wygranej potyczce, senior odebrał pokonanym cztery grody. Sukces ten jednak nie odegrał istotnej roli dla sytuacji wewnętrznej, gdzie przez cały czas rosło niezadowolenie z jego rządów.
Ostatecznie zwolennicy Władysława opuścili go po sprawie związanej z Piotrem Włostowicem. Ten ostatni był wcześniej wojewodą Bolesława Krzywoustego i należał później do najważniejszych współpracowników seniora. Władysław prawdopodobnie na skutek kontaktów Piotra z jego młodszymi braćmi, kazał go oślepić i wypędzić z kraju.
Do decydującego starcia o władzę w kraju doszło miedzy braćmi w roku 1146. Władysław, posiłkowany ponownie siłami ruskimi, obległ juniorów w Poznaniu. Pomimo, że posiadał nad nimi olbrzymią przewagę, losy potyczki odmieniły się na korzyść młodszych braci. Arcybiskup Jakub wyklął seniora, a zwolennicy Bolesława Kędzierzawego oraz Mieszka Starego ruszyli im z odsieczą. Pokonany Władysław musiał uciekać z kraju wraz z żoną oraz dziećmi do Niemiec.
Monarchowie niemieccy kilka razy podejmowali próby przywrócenia władzy Władysławowi Wygnańcowi. W efekcie spowodowały one tylko umocnienie wpływów cesarstwa w Polsce. Pierwszą interwencje podjął w roku 1146 cesarza Konrad III. Wówczas jednak wojskom niemieckim nie udało się sforsować linii Odry. Kolejna wyprawa została podjęta przez Fryderyka Barbarossę. Zakończyła się ona jednak układem w Krzyszkowie z bratem Władysława – Bolesławem Kędzierzawym, nowym seniorem.