Władysław Łokietek – Pochodzenie
Władysław Łokietek (1260 – 1333) wywodził się z dynastii Piastów. Był synem Kazimierza I kujawskiego z linii Piastów mazowieckich oraz księżniczki opolskiej Eufozyny. Pierwszą i jedyną żoną Władysława była córka Bolesława Pobożnego – Jadwiga. Z tego związku urodziło się władcy polskiemu sześcioro dzieci, w tym późniejszy król Polski w latach 1333 – 1370 – Kazimierz III Wielki. Przydomek Władysława miał wynikać z jego niskiego wzrostu – Łokietek.
Władysław urodził się w okresie największego rozdrobienia kraju. Po śmierci jego ojca, podczas podziału ziem między synów, Władysław otrzymał niewielką dzielnicę brzesko – kujawską. W roku 1288 odziedziczył Sieradz po śmierci Leszka Czarnego. Poparł jednocześnie swojego kuzyna – Bolesław mazowieckiego, w jego walce o Kraków.
Sojusz jaki wówczas się zawiązał, stał przeciwko Henrykowi Probusowi oraz książętom śląskim. W efekcie zwycięskiej dla strony wspieranej przez Władysława bitwie pod Siewierzem, Łokietkowi udało się zająć na krótko Kraków. Ustępując wobec księcia wrocławskiego – Władysławowi, udało mu się zatrzymać Sandomierz.
W tak zaistniałej sytuacji Łokietek stał się jednym z silniejszych książąt w kraju. Kolejną próbę zajęcia Krakowa podjął w roku 1290, po śmierci księcia wrocławskiego Henryka Probusa. Tym razem nie doszło do żadnych starć, ponieważ Władysław ustąpił dobrowolnie Przemysłowi II. Ten ostatni zajmował Kraków zaledwie przez kilka miesięcy. Zrezygnował z niego na rzecz Wacława II.
Władysław Łokietek – Lata panowania
W roku 1305 umiera Wacław II, a już rok później jego syn Wacław III. Po tych wydarzeniach Władysław zajął Kraków, następnie odzyskał ziemię sieradzką i łęczycką oraz zajął Pomorze Gdańskie. Wiele pracy przeznaczył na utrzymanie poszczególnych dzielnic, podjął wojnę z biskupem krakowskim Janem Muskatą oraz stłumił bunt mieszczan krakowskich pod przywództwem wójta Alberta w roku 1312. Podporządkował sobie Wielkopolskę w roku 1314, wykorzystując rosnące niezadowolenie z rządów książąt głogowskich.
Ze względu na niebezpieczeństwo ze strony Marchii Brandenburskiej, Władysław Łokietek zwrócił się o pomoc do Zakonu Krzyżaków. W zamian za opłatę pieniężną, Zakon zobowiązał się do usunięcia zagrożenia. Jednak zaraz po uporaniu się z Brandenburczykami, sami najechali Gdańsk. Po rzezi ludności miejskiej, Krzyżacy następnie zajęli całe Pomorze Wschodnie. Próby odzyskania utraconych ziem przez Łokietka na drodze rokowań, a następnie sądów okazały się nieskuteczne.
Dzięki posiadaniu pod swoimi rządami dwóch głównych dzielnic polskich, Władysław Łokietek mógł rozpocząć starania o koronę królewską w Stolicy Apostolskiej. W roku 1320 odbyła się koronacja w Krakowie, nie jak to miało miejsce wcześniej w Gnieźnie. Datę te uznaje się umownie za koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce. Poza terytorium kraju pozostawały Śląsk, Pomorze Wschodnie i Zachodnie oraz Mazowsze.
W latach 1329 – 1332 Władysław – na skutek najazdów krzyżackich, prowadził wojnę z Zakonem. Pomimo zwycięstwa pod Płowcami w roku 1331 i pokonaniem część sił krzyżackich, władca polski został zmuszony do oddania Krzyżakom ziemi dobrzyńskiej oraz Kujaw.
Władysław Łokietek zmarł na Zamku Wawelskim w roku 1333, gdzie też w Katedrze został pochowany. W chwili śmierci władał obszarami Małopolski, Wielkopolski oraz ziemią sieradzko – łęczycką.