Kazimierz Jagiellończyk – Pochodzenie
Kazimierz Jagiellończyk (1427 – 1492) pochodzący z dynastii Jagiellonów, był najmłodszym i zarazem ostatnim synem króla polskiego – Władysława Jagiełły oraz jego czwartej żony Zofii Holszańskiej. Jego najstarszy brat – Władysław III, był królem polskim w latach 1434 – 1444, zginął w bitwie przeciwko Turkom osmańskim pod Warną. Natomiast jego drugi brat zmarł niedługo po urodzeniu w roku 1426 i to po nim Kazimierz miał otrzymać swoje imię.
Wychowawcami dwóch synów Jagiełły w młodości, byli Podkanclerzy Królestwa Wincenty Kot z Dębna, który miał odpowiadać za kształcenie młodych książęcych umysłów. Drugim natomiast opiekunem został dworzanin królewski rycerz Piotr z Ryta, który odpowiadał za rozwój fizyczny oraz wyrabianie sprawności rycerskich i myśliwskich.
W roku 1434 umiera Władysław Jagiełło, a na tronie polskim zostaje obsadzony najstarszy syn Władysław III. Cztery lata później swoją szanse na objęcie władzy otrzymał również Kazimierz. W Czechach bowiem umiera Zygmunt Luksemburczyk. W tej sytuacji panowie wielkopolscy namawiali Jagiellończyka do udania się do Czech i objęcia tamtejszego tronu. Pomimo, że został wybrany nowym władcą, już rok później na skutek przegranej bitwy pod Grotnikami polskiego stronnictwa antyhusyckiego oraz rosnącej opozycji, zrezygnował z władzy w Czechach.
W roku 1440 Kazimierz zostaje wysłany przez swojego brata na Litwę w charakterze namiestnika, po śmierci wielkiego księcia litewskiego – Zygmunta Kiejstutowicza. 29 czerwca tego samego roku bojarzy litewscy, którzy chcieli oderwania ich kraju od Polski, ogłosili Kazimierza Jagiellończyka nowym wielkim księciem litewskim.
Po śmierci Warneńczyka, Kazimierz prawie rok po tym wydarzeniu zgodził się na wznowienie unii między dwoma państwami, w zamian za gwarancje nienaruszalności terenów należących do Litwy. 25 czerwca roku 1447 Kazimierz Jagiellończyk został koronowany na króla Polski. W praktyce oznaczało to wprowadzenie bezumownej unii personalnej między Polską i Litwą.
Kazimierz Jagiellończyk – Lata panowania
Żoną Kazimierza Jagiellończyka została na początku roku 1454 Elżbieta Rakuszańska wywodząca się z Habsburgów. Z tego związku urodziło się królowi polskiemu trzynaścioro dzieci, w tym aż sześciu synów. Ich wychowaniem zajmował się od roku 1467 Jan Długosz.
Z synów Jagiellończyka i Habsburgówny aż trzech zostało w późniejszym okresie królami polski – Jan I Olbracht, Aleksander Jagiellończyk oraz Zygmunt I Stary. Pondto najstarszy syn – Władysław II Jagiellończyk, został królem Czech oraz Węgier. W tej sytuacji nie może dziwić, iż żona Kazimierza Jagiellończyka uzyskała tytuł „Matki Królów”.
Kazimierz Jagiellończyk panował w latach 1447 – 1492. Do najważniejszych wydarzeń – podczas tego okresu w kwestii działań na arenie międzynarodowej, należała wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim.
W styczniu w roku 1454 do króla polskiego przybyła delegacja Związku Pruskiego, zawiązanego przeciwko władzy Zakonu w Prusach. W zamian za zbrojną pomoc Polski oferowała władcy polskiemu poddanie Prus oraz Pomorza. Kazimierz nie mógł wówczas oficjalnie poprzeć działań związku, jednak już miesiąc po tym spotkaniu wybuchło powstanie antykrzyżackie na obszarze Prus.
Drugi raz po opanowaniu większości miast pruskich, w imieniu związku przybył do monarchy polskiego Jan Bażycki. Rada Królewska podjęła decyzje o pomocy dla Prus, decyzja ta została zaaprobowana przez Kazimierza Jagiellończyka. 6 marca w roku 1454 król Polski wydał akt inkorporacji Prus i Pomorza do Polski. Stanowiło to bezpośrednią przyczynę wybuchu wojny.
18 września w roku 1454 dochodzi do pierwszej bitwy – pod Chojnicami. Nastąpiła wówczas całkowita klęska polskiego pospolitego ruszenia. Losy wojny odmieniły się ostatecznie na korzyść Polski, za sprawą dwóch zwycięskich bitew. Pierwsza z nich miała miejsce w roku 1462, stanowiła przy tym prawdziwy przełom w wojnie. Wówczas Piotr Dunin zwyciężył siły krzyżackie pod wsią Święcino. Do kolejnej bitwy doszło już kolejnym roku. Na Zalewie Wiślanym nad flotą krzyżacką zwycięstwo odniosła flota gdańsko – elbląska.
Na mocy postawień pokoju, który zawarto w Toruniu w roku 1466, do ziem odzyskanych przez stronę polską należały Pomorze Wschodnie oraz ziemia chełmińska. Do Polski przyłączono również Warmię, Malbork oraz Elbląg. Poza tym od tej pory do zobowiązań każdego wielkiego mistrza zakonu należało w przeciągu sześciu miesięcy od wyboru, złożenie hołdu lennego władcy polskiemu. Wielki mistrz miał również obowiązek wspierać króla polskiego w czasie wojny.
Poza tym w okresie panowania Kazimierza Jagiellończyka doszło również do istotnych zmian w polityce wewnętrznej Polski. Jeszcze przed rozpoczęciem działań zbrojnych przeciwko Krzyżkom, pospolite ruszenie uzależniło swój udział w wojnie od nadania przez króla kolejnych przywilejów dla szlachty polskiej.
Monarcha polski pozbawiony możliwości manewru, nadał przywilej szlachcie wielkopolskiej. Następnie zostało one rozciągnięte w Nieszawie na obszarze całego państwa polskiego. Przywileje wydane przez Kazimierza Jagiellończyka w roku 1453 nazwano – cerekwicko – nieszawskimi.
W skutek tego przywileju – bez wcześniejszej zgody sejmików ziemskich, władca nie mógł powoływać pospolitego ruszenia, wprowadzać nowych praw oraz nakładać podatków. W efekcie pozostawiało to króla w chwili wybuchu konfliktu zbrojnego nie dość, że bez wojska, to dodatkowo bez żadnych funduszy.