Kazimierz Wielki – Pochodzenie
Kazimierz III Wielki (1310 – 1370) był najmłodszym synem króla polskiego Władysława Łokietka oraz Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. Kazimierz miał dwóch starszych braci, jednak ostatni z nich zmarł w roku 1312, co uczyniło go jedynym następcą już w wieku dwóch lat. Był ostatnim królem Polski z dynastii Piastów, panował w latach 1333 – 1370.
Kazimierz był wychowywany na Wawelu, od najmłodszych lat był przygotowywany przez swojego ojca do przejęcia rządów w Polsce, które miał sprawować po jego śmierci. Brał udział w walkach z Zakonem Krzyżackim, udało mu się w roku 1332 samodzielnie zdobyć Kościan. Od roku 1331 Kazimierz został z woli Władysława Łokietka namiestnikiem w Wielkopolsce, na Kujawach oraz w Sieradzkim.
Pomimo że Łokietek widział w swoim synu dobrego następcę tronu, pozostałe osoby z otoczenia króla nie podzielały jego optymizmu. Mówiono, że młody Kazimierz uciekł z pola bitwy pod Płowcami, w trackie starcia z silami krzyżackimi. Najprawdopodobniej to sam król kazał synowi wycofać się z walk, jednak wycofanie się Kazimierza nie przysporzyło mu wielu zwolenników.
Poza tym niepokój wzbudził finał misji dyplomatycznej na Węgrzech, jaką Łokietek powierzył synowi w roku 1329. Kazimierz miał wówczas uwieść córkę jednego z dostojników węgierskich. W odwecie ojciec dziewczyny miał obciąć mieczem palce u ręki królowej Elżbiecie, za jej rzekomą pomoc w nawiązaniu romansu. Za swoje działania Węgier został ścięty, a Kazimierz natychmiast musiał wracać do kraju.
Kazimierz Wielki – Lata panowania
Swoje panowanie Kazimierz Wielki rozpoczął od koronacji, zaraz po śmierci Władysława Łokietka. Część polaków miała nadzieje, że odbędzie się ona zwyczajowo w Gnieźnie, gdyż wyjątek stanowiła tylko koronacja Łokietka w Krakowie. Jednak nowy władca śladami swojego ojca koronował się w katedrze krakowskiej.
Jeszcze przed objęciem tronu polskiego, Kazimierz ożenił się w roku 1325 z Aldoną Anną. Z tego związku urodziły mu się dwie córki. W okresie swojego panowania władca polski ożenił się jeszcze trzykrotnie. Jednak z żadnego z tych związków królowi nie urodził się męski potomek – prawowity następca tronu.
Cała sytuacja nie stanowiła dla Kazimierza problemu jeszcze w roku 1338, kiedy to na zjeździe w Wyszehradzie postanowił, że w wypadku jego bezpotomnej śmierci – tron polski przypadnie członkowi dynastii Andegaweńskiej. Celem tych działań było zacieśnienie sojuszu polsko – węgierskiego.
W efekcie tych wydarzeń pod koniec swojego życia, Kazimierz chcąc zapewnić tron Polski swojemu potomkowi, usynowił w roku 1368 – Kazimierza, swojego wnuka. Jednak próby zapewnienia sukcesji upadły wraz ze śmiercią króla, a władzę w Polsce objął ostatecznie Ludwik Andegaweński (Węgierski).
W swoje polityce wewnętrznej Kazimierz dążył przede wszystkim do wzmocnienia oraz unifikacji państwa polskiego. Wspierał przez cały okres swoich rządów osadnictwo oraz zagospodarowywanie majątków należących do możnych oraz Kościoła. Ponad to władca polski zadbał również o rozwój dużych miast.
Dodatkowo za jego rządów wybudowano kilkadziesiąt zamków, wiele nowych miast zostało otoczone murami oraz ufundował wiele kościołów. W czasach jego panowania rozwijało się szkolnictwo, w roku 1346 został utworzony uniwersytet w Krakowie.
W polityce zagranicznej Kazimierz Wielki uzyskał w spadku po ojcu dwie istotne kwestie – pretensje do sukcesji Jana Luksemburczyka oraz konflikt polsko – krzyżacki. Z tymi ostatnimi zawarł pokój w Kaliszu w roku 1343. Na mocy którego odzyskał Kujawy oraz ziemie dobrzyńską.
Udało się również królowi polskiemu uzyskać zrzeczenie się przez Jana Luksemburczyka pretensji do tronu oraz ziemi polskiej. Obszar Polski został ponad to powiększony o Ruś Halicką, którą Kazimierz opanował 1340 – 1366. Ponad to Kazimierz zdołał również przyłączyć do Królestwa Polskiego część Mazowsza.
Przydomek Kazimierza Wielkiego nie występował w źródłach jemu współczesnych. Miał on odnosić się do osiągnięć władcy polskiego, w zakresie jego działań na arenie międzynarodowej, a także dokonań w kwestii polityki wewnętrznej Polski. Jest on jednym królem w całej historii państwa polskiego, który doczekał się – na wzór wielkich monarchów średniowiecznej Europy, przydomka „Wielki”.
