Władysław Łokietek pozostawił po sobie nieskonsolidowane wewnętrznie państwo oraz zagrożone zewnętrznie. Państwo polskie składało się wówczas w praktyce z dwóch głównych, niepołączonych ze sobą dzielnic - Wielkopolski i Małopolski. Poza tym znajdowało się stałym konflikcie z Zakonem Krzyżackim oraz Janem Luksemburskim. Ten ostatni – jako następca Wacława II i jego syna Wacława III, zgłaszał pretensje do tronu polskiego.
Jedyny następca Łokietka jego syn – Kazimierz, miał w chwili śmierci ojca 23 lata. Koronował na się na nowego króla Polski zaraz po śmieci Władysława. Obawiano się wówczas czy nowemu władcy uda się opanować ciężką sytuacje wewnętrzną oraz zewnętrzną kraju.
Przyzwyczajeni do rządów Łokietka ówcześni, które charakteryzowały się ciągłymi konfliktami zbrojnymi, nie widzieli w jego następcy odpowiedniego kandydata. Krążyły, bowiem historie o Kazimierzu, który miał zbiec z pola bitwy pod Płowcami. Prawdopodobnie to Łokietek kazał mu opuścić pole bitwy, jednak cała sytuacja nie przysporzyła Kazimierzowi popularności.
Poza tym Kazimierz miał wykazywać nadmierne zainteresowanie kobietami. Podczas misji dyplomatycznej na Węgrzech, zamiast zabiegać o pomoc dla Polski, uwiódł jedną z córek możnowładcy węgierskiego. Ten ostatni miał okaleczyć mieczem królową Elżbietę, którą podejrzewał o pomoc w nawiązaniu romansu. Ostatecznie dworzanin zapłacił głową za swój atak, a Kazimierz szybko musiał wracać do Polski.
Wszystkie te sytuacje nie świadczyły pozytywnie na korzyść nowego władcy polskiego. Prawdopodobnie nikt wówczas nie przypuszczał, że okaże się on władcą zapobiegliwym oraz wyjątkowo zręcznym. Ostatecznie, jako jedyny z królów Polskich otrzymał od potomnych przydomek – Wielki.
W kwestiach związanych z polityką wewnętrzną, Kazimierzowi Wielkiemu udało się przed wszystkim zintegrować politycznie oraz gospodarczo ziemie polskie. Uzyskał władca polski stabilizacje polityczną oraz ugruntował suwerenność zewnętrzną państwa.
W okresie swoich rządów udało mu się stworzyć odpowiedni potencjał gospodarczy i polityczny. W efekcie umożliwiło to w kolejnych latach skuteczną rywalizacje z zakonem krzyżackim. W czasie jego panowania doszło również ostatecznie do przejścia od państwa patrymonialnego do monarchii stanowej – ostateczne zerwanie z zasadą patrymonialną.
Władca polski wybudował również wiele zamków, a miasta otoczył murami obronnymi, co zdecydowanie podniosło poziomo bezpieczeństwa kraju. Dodatkowo Kazimierz ufundował wiele kościołów. Powstały również inne budowle użyteczności publicznej m.in. – ratusze.
Cele polityczne Kazimierz w pierwszej kolejności chciał osiągnąć na drodze dyplomatycznej. W trackie swojego panowania został zmuszony do rezygnacji z Pomorza i Śląska. Udało mu się natomiast odzyskać Kujawy i ziemię dobrzyńską. Terytorium Polski zostało również powiększone o Ruś Halicką, a także część Mazowsza. Za czasów panowania Kazimierza Wielkiego nastąpiło, w porównaniu do czasów Władysława Łokietka – ponad dwukrotne powiększenie obszaru Polski (z 106 do 270 km).
Nastąpiło również wówczas podniesienie poziomu gospodarczego Królestwa Polskiego. W rezultacie wzrosła zamożność mieszkańców. Ponad to rozwijało się szkolnictwo, a w roku 1364 został założony przez Kazimierza – uniwersytet w Krakowie. Wszelkie działania monarchy polskiego doprowadziły do wzrostu znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. W roku 1364 nastąpił zjazd monarchów w Krakowie. Wówczas wzięli w nim udział królowie z Węgier, Danii oraz Cypru, wielu pomniejszych książąt oraz sam cesarz.
Istotnym jednak problemem króla polskiego – pomimo czterokrotnie zawieranego małżeństwa, był brak męskiego potomka. Ponieważ Kazimierz starał się zacieśnić stosunki z Węgrami, podczas zjazdu w Wyszehradzie (1338) obiecał tron polski Andegawenom w razie swojej bezpotomnej śmierci.
Zobowiązanie nie stanowiło zagrożenia w tamtym czasie, ponieważ król był jeszcze młody. Jednak nie doczekał się ostatecznie męskiego potomka. Pomimo swoich starań o sukcesje dla Kaźka, syna córki z pierwszego małżeństwa, po śmieci króla tron polski objął – Ludwik Andegaweński, znany w historii polski jako Węgierski.