W okresie wczesnego średniowiecza rozpadła się dotychczasowa jedność starożytnego świata, za sprawą najazdów plemion germańskim. Cesarstwo wschodnie odparło najazdy barbarzyńców i przetrwało jako Cesarstwo Bizantyjskie. Gorzej wyglądała sytuacja na obszarach należących do cesarstwa zachodniorzymskiego, które pod naporem najazdów plemion barbarzyńskich ostatecznie upadło, a obce ludy utworzyły tam swoje królestwa.
Pomimo, że w teorii obszary na których osiedlali się barbarzyńskie plemiona wciąż stanowiły część państwa rzymskiego, to w praktyce barbarzyńcy przejmowali nad nimi faktyczną władzę. Przywódcy plemion germańskich stawali się z biegiem czasu samodzielnymi monarchami, praktycznie niezależnymi od jakiejkolwiek innej władzy.
W efekcie powstawania państw barbarzyńskich na ziemiach cesarstwa „na obszarze Panonii osiedli Ostrogoci. W Galii między dolnym Renem, Skaldą i Lasem Ardeńskim – Frankowie, Między Pirenejami a Garonną – Wizygoci, nad Renem w okolicach Wormacji i Spiry – Burgundowie, w Alzacji – Alamanowie, nad kanałem La Manche – Sasi, a na półwyspie Armorykańskim – Brytowie. Na półwyspie Iberyjskim usiłowali utrwalić swój stan posiadania – Wandalowie, Alanowie i Swebowie” (T. Manteuffel, Historia Powszechna. Średniowiecze).
Najgorzej sytuacja dla Cesarstwa przedstawiała się na półwyspie Iberyjskim, gdzie plemiona Wandalów praktycznie uniezależniły się od władzy rzymskiej. Z biegiem czasu – zachęceni początkowymi sukcesami, sięgnęli po nietkniętą dotąd Afrykę. Przeprawiwszy się przez dziś nazywaną Cieśninę Gibraltarską, rozpoczęli podbój kontynentu Afrykańskiego. Rzym w obawie przed ich bezpośrednimi najazdami na Italię uznał w roku 435 dokonany przez Wandalów zabór.
Plemiona i Królestwa Barbarzyńskie – Brytania
Obszary dzisiejszej Szkocji znajdowały się w posiadaniu plemion celtyckich – Piktów oraz Goidelów. Od ziem znajdujących się w posiadaniu Cesarstwa oddzielał ich tzw. wał Hadriana. Pierwsi na teren południowo – wschodniej Brytanii dotarli Goidelowie, którzy przesuwając się w głąb wyspy dotarli do Kaledonii. Przez plemiona celtyckie była również zamieszkana Irlandia (zanana wówczas pod nazwą – Eriu, po łacinie używano nazwy Hibernia). Plemiona celtyckie zamieszkujące Kaledonie oraz Hibernie znajdowały się w okresie patriarchalnego ustroju rodowego.
Mieszkańcy pochodzący ze Szkocji, w odróżnieniu od tych pochodzących z Irlandii, którzy do końca pozostali poganami, zostali schrystianizowani już w V w.. Również od początku tego samego wieku wszystkie plemiona celtyckie, w wyniku swoich łupieżczych wypraw, stały się prawdziwą plagą nie tylko Brytanii lecz również Galii. Następnie obszary te najechali Anglowie, Sasi oraz Jutowie.
Plemiona i Królestwa Barbarzyńskie – Galia
Na kontynencie europejskim sąsiadami Cesarstwa były plemiona germańskie, pochodzące głównie z półwyspu Jutlandzkiego oraz Skandynawskiego. Podczas ekspansji tych ludów nastąpił ich podział na 3 grupy – pierwsza z nich pozostała w praojczyźnie, druga grupa skierowała się w stronę Renu oraz górnego Dunaju, trzecia z nich po przekroczeniu Łaby ujarzmiła Słowian nadodrzańskich.
Znaczna część plemion germańskich, która po najechaniu Cesarstwa Rzymskiego i założeniu swoich królestw na jego zachodnich obszarach, przyjęła chrześcijaństwo. Jednak było one zgodne z heretycką formą Ariusza, co powodowało ciężkie stosunki z katolicką ludnością podbitych obszarów oraz słabość założonych przez nich królestw. Z drugiej strony król Franków Chlodwig przyjął wraz z całym swoim otoczeniem oraz ludem chrzest w kościele katolickim w roku 496. Spowodowało to de facto podstawę jedności między zdobywcami – Frankami, a katolickimi podbitymi mieszkańcami Galii. Dzięki temu monarchia franków zagarnęła pod swoje panowanie Galię.
Źródła:
M. Chmaj, W. Sokół, J. Wrona – Historia (Repetytorium); Difin; Warszawa 2003
T. Manteuffel – Historia Powszechna, Średniowiecze; PWN; Warszawa 1994