Kościół w Średniowieczu – Kościół na Wschodzie
Największe ośrodki kościoła we wczesnym średniowieczu znajdowały się w Bizancjum. Chrześcijaństwo na Wschodzie było religią państwową, a organizacje kościelne wchodziły w skład cesarstwa. Głównym zwierzchnikiem kościoła był cesarz.
Do lat trzydziestych VII w. funkcjonowały cztery patriarchaty – Aleksandrii, Antiochii, Jerozolimy i Konstantynopola. Najistotniejsze kwestie dotyczące wiary rozstrzygano na soborach, które zwoływał władca.
Ważnym elementem organizacji kościelnej stały się klasztory, które powstały z ruchu pustelniczego. Żyjący do IV w. w odosobnieniu pustelnicy, zaczęli tworzyć wspólnoty. W roku 370 została nadana tzw. reguła bazyliańska przez biskupa Cezarei. Był to zapis zasad, według których dana wspólnota powinna funkcjonować.
W efekcie ekspansji muzułmańskiej w VII w. Cesarstwo Wschodnie utraciło terytoria w Afryce Północnej oraz na Bliskim Wschodzie, w tym trzy pierwsze patriarchaty. Doprowadziło to do wzrostu znaczenia ostatniego okręgu kościelnego – Konstantynopola. Patriarcha dążył do zwierzchnictwa nad całym kościołem, co było przyczyną konfliktów z papiestwem.
